Türkiye, ayçiçeği üretiminde önemli bir yere sahip olmasına rağmen, iç talebi karşılamakta zaman zaman yetersiz kalmaktadır. Ayçiçeği, yağlık bitkiler arasında stratejik bir öneme sahiptir ve gıda sektöründen biyoyakıta kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Türkiye, ayçiçeği üretiminde dünya sıralamasında önde gelen ülkelerden biri olmasına rağmen, ithalat bağımlılığı devam etmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılında ayçiçeği üretimi yaklaşık 1.8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Ancak, ülkemizin yıllık ayçiçeği yağı tüketimi 2.5 milyon tonu aşmaktadır. Bu durum, ithalat gereksinimini artırmakta ve dış ticaret açığını olumsuz etkilemektedir.
Araştırmalar ve Bulgular
1. Verimlilik Artışı ve Yeni Çeşitler:
TAGEM ve Ziraat Fakülteleri: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve çeşitli ziraat fakülteleri tarafından yapılan çalışmalar, daha yüksek verim ve hastalıklara dayanıklı yeni ayçiçeği çeşitlerinin geliştirilmesine odaklanmıştır. Bu yeni çeşitler, verimliliği %20-30 oranında artırabilir ve üretim maliyetlerini düşürebilir.
2. Sürdürülebilir Tarım Teknikleri:
Konya Tarım Fuarı Verileri: Konya'da düzenlenen Tarım Fuarı'nda sunulan verilere göre, sürdürülebilir tarım tekniklerinin uygulanmasıyla ayçiçeği üretiminde verimlilik artmıştır. Doğru sulama teknikleri, gübreleme ve zararlılarla mücadele yöntemleri, verimliliği artırmakta ve üretim maliyetlerini azaltmaktadır.
3. İklim Değişikliği ve Adaptasyon Stratejileri:
Çukurova Üniversitesi'nin Çalışması: Çukurova Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalar, iklim değişikliğinin ayçiçeği üretimine etkilerini ve adaptasyon stratejilerini incelemiştir. Çalışma, uygun ekim zamanlaması ve iklim dostu tarım teknikleri kullanılarak iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin minimize edilebileceğini göstermiştir.
Yeni çeşitlerin geliştirilmesi ve mevcut çeşitlerin verimliliğinin artırılması için araştırma ve geliştirme yatırımlarının artırılması gerekmektedir. Devlet desteği ve üniversite-sanayi işbirlikleri, bu alanda önemli rol oynamaktadır.
Çiftçilere yönelik eğitim programları düzenlenmeli ve sürdürülebilir tarım teknikleri konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Modern tarım tekniklerinin benimsenmesi, verimliliği ve üretim kalitesini artıracaktır.
Ayçiçeği üretimini teşvik eden destekleme politikaları geliştirilmeli ve çiftçilere mali destek sağlanmalıdır. Ayrıca, ayçiçeği üretim alanlarının genişletilmesi için arazi tahsisi ve altyapı yatırımları yapılmalıdır.
İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini minimize etmek için adaptasyon stratejileri geliştirilmelidir. İklim dostu tarım teknikleri ve uygun ekim zamanlaması, üretimin sürdürülebilirliğini artıracaktır.
(Fatma Hatun Altıkardeş)