Akciğer kanseri, dünya genelinde en yaygın ve en ölümcül kanser türlerinden biri olmaya devam ediyor. Türkiye’de de her yıl binlerce insanı etkileyen bu hastalık, yalnızca geçtiğimiz yıl 25 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Sağlık Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, akciğer kanserine bağlı ölümler son yıllarda artış gösterirken, uzmanlar bu durumu yaşam tarzı, çevresel faktörler ve erken teşhis eksikliği ile ilişkilendiriyor.
Yapılan araştırmalar, akciğer kanserinin en önemli nedenleri arasında sigara kullanımını öne çıkarıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, tüm akciğer kanseri vakalarının yaklaşık %85’i sigara tüketimine bağlı gelişiyor. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği'nin (TÜSAD) 2023 raporunda da belirtildiği gibi, sigara içen bireylerin akciğer kanserine yakalanma riski içmeyenlere göre 20 kat daha fazla. Pasif içicilik de bu riski artıran önemli bir etken olarak kabul ediliyor.
Bunun yanı sıra, hava kirliliği, asbest ve radon gazı gibi çevresel faktörler de akciğer kanseri riskini artırıyor. Özellikle büyük şehirlerdeki hava kalitesinin düşmesi, akciğer sağlığını olumsuz etkiliyor. Türkiye’nin birçok şehrinde hava kalitesi değerlerinin sınır değerlerin üzerinde olduğu ve bu durumun özellikle solunum yolu hastalıklarını tetiklediği uzmanlarca vurgulanıyor.
Akciğer kanserinde ölüm oranının bu denli yüksek olmasının bir nedeni de hastalığın genellikle geç evrede teşhis edilmesi. Çoğu hasta, erken evrede belirgin semptomlar yaşamıyor veya belirtileri başka sağlık sorunlarıyla karıştırıyor. İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye'de akciğer kanseri vakalarının %70'i ileri evrede teşhis ediliyor. Bu da tedavi şansını ve yaşam süresini önemli ölçüde azaltıyor.
Erken teşhis için tarama programları ve farkındalık çalışmaları yapılması gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, yüksek risk grubundaki bireylerin düzenli olarak kontrollerini yaptırmalarını öneriyor. Akciğer kanserinde düşük doz bilgisayarlı tomografi (BT) taramalarının, erken teşhis oranını artırabileceği de bilimsel çalışmalarla destekleniyor.
(Dilvin Altıkardeş)