Geçtiğimiz hafta yapılan Büyükşehir Belediye Meclisi’nde 2025-2029 Stratejik Plan, onaylanması gerekirken Cumhur İttifakı oylarıyla reddedilmişti. Skandal oylamanın ardından Bozbey oylamayı yenilemeye yanaşmazken, meclis üyelerinin yargılanması hatta meclisin düşmesi riski ortaya çıkmıştı.
Stratejik Plan onaylanmadan meclis bütçe görüşmelerine geçemiyor. Bu durum da kanuna göre yeni bir bütçe yapılamadığı için bir önceki yılın bütçesi ile belediyenin devam etme riski ortaya çıkıyor ki bu da Bursa için büyük bir kaos anlamına geliyor. Bu durumun aşılabilmesi için Meclisin olağanüstü toplanarak Stratejik Planı onaylaması gerekiyor. Ve bu da Ekim ayı bitmeden yapılmak zorunda.
Günlerdir partiler arasında ve Mustafa Bozbey’le görüşmelerin devam ettiği bildirilirken, Bozbey olağanüstü toplantı için son ana kadar bekledi. Önümüzdeki dakikalarda Mustafa Bozbey'in yarın için olağanüstü toplantı daveti yapması bekleniyor. Böylece günlerdir büyük kaosa neden olan ve muhalefetin açığa düştüğü sorun ortadan kalkacak. Tabi Bozbey de muhtemelen istediği ödülleri kopartmış olacak.
AVUKAT KORKMAZ’DAN HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Mevzuata hakim bir isim olan ve önceki dönem CHP Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Avukat Ercan Korkmaz, yaşanan süreçle ilgili hukuksal değerlendirmeleri kaleme aldı. Kanundaki boşluklara da dikkati çeken Korkmaz, bir daha benzer bir durumun yaşanmaması için kanunda düzenleme yapılması gerektiğini ifade etti.
İşte Korkmaz’ın stratejik plan oylaması ve sonrası ile ilgili değerlendirmeleri:
Bir belediye başkanının başarısını analiz etmek istiyorsanız hazırlamış olduğu stratejik planla ortaya koyduğu hedeflerin; ihtiyaç ve beklentilerle uyumlu olup olmadığına, sorunların çözümüne katkı sağlayıp sağlamadığına bakabilirsiniz. Sosyal, ekonomik ve çevresel alanlarda sağlayacağı katkılara göre sürdürülebilirliğini analiz edebilirsiniz. Belirlenen göstergelerin; hedeflerin başarısını ölçmek için yeterli olup olmadığına, gösterge değerlerinde ulaşılmak istenilen değişimin anlamlı olup olmadığını değerlendirebilirsiniz. Faaliyet raporundaki gerçekleşmeleri incelediğinizde ise planlanan ve ulaşılan düzeyler bize belediye başkanın vaatlerini gerçekleştirme ve yönetim becerileri konusunda önemli bilgiler verecektir.
Stratejik planlama; hem kamu mali yönetimine etkinlik sağlayan hem de kurumsal kültür ve kimliğin gelişmesine katkı sağlayan bir süreçtir. Stratejik plan ise; “kamu kurumlarının orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planı” ifade etmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18, 34, 38, 41, 56, 61 ve geçici 4. maddelerinde stratejik planlamaya ilişkin hükümler vardır.
5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun 34. maddede belediye encümeninin görev ve yetkileri arasında; “stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip görüş bildirmek” hükmüne yer verilmiştir.
38. maddeye göre; “Belediye başkanının görev ve yetkileri arasında; “belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek bunlarla ilgili raporları meclise sunmak” hükmüne yer verilmek suretiyle belediyenin başkan tarafından stratejik plan doğrultusunda yönetilmesi yasal bir zorunluluğa bağlanmıştır.
Bildiğiniz üzere 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 9. Maddesine göre, “Kamu idareleri; kalkınma planları, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen politikalar, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.” demektedir.
Bu bağlamda 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 41. maddesinde, yerel seçimlerden sonraki 6 ay içinde stratejik planının hazırlanması gerektiği belirtilmektedir. Aynı maddeye göre belediye meclisine sunulacak planın, üniversitelerin, meslek odalarının ve konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşü alınarak hazırlanması gerekmektedir. Benzer şekilde “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”in 5. maddesinde de stratejik planlama süreçlerine sivil toplum örgütlerinin katılımının sağlanması öngörülmüştür.
Tüm bu kanunlar doğrultusunda 2006 yılında, “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hazırlanmış, buna bağlı olarak da Devlet Planlama Teşkilatı tarafından Stratejik Plan Hazırlama Kılavuzu yayınlanmıştır.
Yasada stratejik plana ve performans hedeflerine değinilen hükümlerden biri faaliyet raporu başlıklı 56. maddedir. Maddeye göre, “Belediye Başkanı, 5018 sayılı Kanun’un 41. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plan ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlar.
Aynı şekilde 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir (5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 7. Madde)
a) İlçe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik planını, yıllık hedeflerinin, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.”
b) Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri ise şu şekilde ifade edilmiştir (5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 18. Madde): “Belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.”
Bu açıklamalar sonrası yine mevzuattan ilerlemeye devam edelim,
Belediye Meclisi
Madde 17- Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usûllere göre seçilmiş üyelerden oluşur.
Meclisin görev ve yetkileri
Madde 18- Belediye meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:
a) Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.
b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
Görevler maddeler halinde devam ediyor….
Stratejik plân ve performans programı
Madde 41- Belediye başkanı, mahallî idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içinde; kalkınma plânı ve programı ile varsa bölge plânına uygun olarak stratejik plân ve ilgili olduğu yıl başından önce de yıllık performans programı hazırlayıp belediye meclisine sunar.
Stratejik plân, varsa üniversiteler ve meslek odaları ile konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşleri alınarak hazırlanır ve belediye meclisi tarafından kabul edildikten sonra yürürlüğe girer.
Nüfusu 50.000'in altında olan belediyelerde stratejik plân yapılması zorunlu değildir.
Stratejik plân ve performans programı bütçenin hazırlanmasına esas teşkil eder ve belediye meclisinde bütçeden önce görüşülerek kabul edilir.
O halde yasayı lafzi ve amaçsal olarak yorumlamak suretiyle soralım belediyenin karar organı olan meclisin kendisine sunulan stratejik planı kabulü zorunlu mudur? bu madde bir oylamayı gerektirmekte midir? burada meclis üyelerine verilen kabul yetkisi salt bir tasdik, eş deyişle onay mıdır?
Hemen belirtmek gerekir ki burada ilk planda yasanın amaca uygun düzenlenmediği olası meclis aritmetiklerinin vs göz önüne alınmadığını söylemek gerekir.
41.maddenin ikinci fıkrasının son cümlesi belediye meclisi tarafından kabul edildikten sonra yürürlüğe girer ifadesi ile son fıkrada yer alan belediye meclisinde bütçeden önce görüşülerek kabul edilir ifadesi bile kendi içinde çelişki yaratmaktadır.
Burada kanun koyucu bu stratejik planın, sayısal çoğunlukla reddine olanak verecek şekilde onaylanmasını istemiyorsa ya da en başta reddinin önünü tıkaması düşünülseydi daha net ifadeler kullanması gerekirdi. burada onaylanan stratejik planın bir siyasi belge, bir seçim vaadi olması kafa karıştırmışa benziyor.
Aslında burada onay içeren kabul edilir ifadesi yerine, “SUNULUR VE GÖRÜŞÜLÜR” denmeliydi. Zira bütçenin kabulü için bir zorunluluk olan stratejik planın reddi bütçenin de süresi olan 1 Kasım’da görüşülüp kabulünü olanaksız kılar. Bu da halktan seçilme yeterliliği almış, siyasi vaatleri onaylanmış olan başkanın, meclisin iş yapmasını engeller ki demokrasiye aykırı bu durumu kanun koyucunun amaçlamadığı aşikardır.
Konuya dönecek olursak aynı yasa koyucu 62.madde de bütçenin kabulünde; “meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce, aynen veya değiştirerek kabul eder.” demek suretiyle, daha net sınırlar çizerek bütçenin reddinin önüne geçmiştir.
Bütçenin hazırlanması ve kabulü
Madde 62- Belediye başkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısı eylül ayının birinci gününden önce encümene sunulur ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belediye bütçe tahminlerini konsolide eder ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu uyarınca merkezi yönetim bütçe tasarısına eklenmek üzere eylül ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına bildirir. Encümen, bütçeyi inceleyerek görüşüyle birlikte kasım ayının birinci gününden önce belediye meclisine sunar.
Meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce, aynen veya değiştirerek kabul eder. Ancak, meclis bütçe denkliğini bozacak biçimde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değişiklikler yapamaz. Kabul edilen bütçe, malî yılbaşından itibaren yürürlüğe girer.
Öncelikle bugüne kadar birçok il,ilçe meclislerinde bilmeyerek stratejik plan ve bütçelerde red kararları verildiğini gördük ve bu verilen kararlar sayısal olarak önem arz etmediği için gündem olmadı.
Ben Bursa Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planına red oyu kullanılması nedeniyle TCK anlamında bir görevi kötüye kullanma ve meclis üyeliğinin düşmesi sonucunu öngörmüyorum. Danıştay nezdinde Belediye Kanunu 41.madde özelinde yaptığım araştırmada örnek bir karar bulamadım.
BU AŞAMADA BBB BAŞKANIMIZ MUSTAFA BOZBEY NE YAPABİLİR?
Meclis kararlarının kesinleşmesi
Madde 23- Belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere beş gün içinde meclise iade edebilir.
Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir.
Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir.
Kararlar kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.
Kesinleşen meclis kararlarının özetleri yedi gün içinde uygun araçlarla halka duyurulur.
Bu madde uyarınca tüm gruplarla görüşülüp 23.madde uyarınca hukuka aykırı karar yeniden meclise sunulur ve kabul edilerek sorun aşılır ve bütçeye geçilir ve devamında yasal sürede bütçeye geçilir. Lakin bir daha böyle bir durumla karşılaşmamak için yasal düzenleme yapılması ve 41.maddenin de kabul oylaması içermeksizin sunulur ve görüşülür olarak düzenlenmesi sağlanmalıdır.
(Alpaslan Yıldız)