Türkiye, dünya genelinde kuru meyve üretimi ve ihracatında önemli bir yere sahipken, özellikle çekirdeksiz kuru üzümde lider konumda bulunuyor. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatı 490 milyon dolara ulaşarak büyük bir başarı elde etti. Ülke, özellikle Avrupa Birliği ülkelerine yoğun ihracat yaparak dünya pazarında payını artırdı.
Türkiye, çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde dünya çapında önemli bir oyuncu haline gelmiştir. Manisa başta olmak üzere Ege Bölgesi, Türkiye'nin en büyük üzüm üretim alanlarına sahiptir. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği verilerine göre, 2023 yılında Türkiye, toplam 250 bin ton çekirdeksiz kuru üzüm ihracatı gerçekleştirmiştir. Bu ihracatın önemli bir kısmı, Avrupa ve Asya pazarlarına yapılmıştır.
Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatındaki artış, birkaç temel faktöre dayandırılmaktadır:
-Kaliteli Üretim ve İhracat Standartları: Türkiye, çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde kaliteyi artırarak global pazarlarda güvenilir bir marka haline geldi. İyi Tarım Uygulamaları (İTU) ve GlobalGAP sertifikalarıyla yüksek kalite standartlarına uygun üretim yapılması, Türkiye'nin dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artırdı.
-İklim Şartları ve Verimli Topraklar: Türkiye'nin kuru üzüm üretimindeki başarısında Ege Bölgesi’nin iklimi ve toprağı önemli bir rol oynamaktadır. Verimli topraklarda yetişen üzüm bağları, iklimin de etkisiyle yüksek verimli ve kaliteli ürünler sunmaktadır. Özellikle Manisa, Türkiye'nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında en önemli üretim merkezidir.
-İhracat Pazarlarının Çeşitlenmesi: Türkiye’nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında geleneksel olarak Avrupa Birliği ülkeleri öne çıkmaktadır. Ancak, son yıllarda Asya ve Orta Doğu ülkelerine yapılan ihracatta da önemli bir artış yaşandı. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre, Türk kuru üzüm ihracatçıları, yeni pazarlara açılma stratejileri ile pazar çeşitliliğini artırmayı başardı.
-Rekolte Artışı: 2023 yılında Türkiye’nin çekirdeksiz kuru üzüm rekoltesinde önemli bir artış yaşandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, çekirdeksiz kuru üzüm üretim miktarı 2022 yılına göre artış gösterdi ve toplam 320 bin tona ulaştı. Bu artış, ihracat hacminin de yükselmesine katkı sağladı.
Türkiye’nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatındaki başarısı, ülke ekonomisine de büyük katkılar sağladı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye’nin kuru üzüm ihracatından elde ettiği gelir, toplam tarım ihracatının %8’ini oluşturuyor. İhracat gelirlerinin artması, aynı zamanda tarımsal üretim sektörüne yapılan yatırımların da artmasını sağlamıştır.
Bunun yanı sıra, sektördeki büyüme yerel istihdamı da olumlu yönde etkilemiştir. Özellikle Ege Bölgesi'nde bağcılık ve üzüm işleme faaliyetlerinde çalışan kişi sayısında önemli bir artış yaşanmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan bir araştırmaya göre, çekirdeksiz kuru üzüm üretimi ve ihracatı dolaylı olarak yaklaşık 150 bin kişiye istihdam sağlamaktadır.
Türkiye'nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında öne çıkan ülkeler arasında Almanya, İngiltere, İtalya ve Fransa gibi Avrupa Birliği ülkeleri bulunmaktadır. Türkiye, bu ülkelerle yaptığı ticarette uzun vadeli işbirlikleri kurarak, pazar payını istikrarlı bir şekilde artırmıştır. Ayrıca, son yıllarda Çin, Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Asya ülkelerine yapılan ihracatın da önemli ölçüde arttığı görülmektedir.
Türkiye’de son yıllarda sürdürülebilir tarım uygulamaları ve organik üretim trendi artmaktadır. Özellikle organik kuru üzüm üretimi, hem iç pazarda hem de ihracatta büyüme kaydetmektedir. Ekolojik Tarım Organizasyonu (ETO) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’nin organik kuru üzüm ihracatı son beş yılda %25 oranında artış göstermiştir. Organik ürünlere olan talebin yükselmesi, Türk üreticilerin sürdürülebilir üretim modellerine yönelmesini teşvik etmiştir.
Uzmanlar, Türkiye’nin çekirdeksiz kuru üzüm sektöründeki büyümesinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini öngörmektedir. Özellikle yeni pazarlara açılma stratejileri ve organik üretime yapılan yatırımlar, Türkiye’nin dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artıracaktır. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan bir çalışma, Türkiye’nin kuru meyve ihracatının önümüzdeki beş yıl içinde oranında artacağını ve ihracat gelirlerinin 600 milyon dolara ulaşacağını tahmin etmektedir.
Bunun yanı sıra, teknolojik altyapıya yapılan yatırımların artırılması ve lojistik altyapının güçlendirilmesi, Türkiye’nin kuru üzüm ihracatındaki başarısını sürdürebilmesi için kritik unsurlar arasında yer alıyor.
(Fatma Hatun Altıkardeş)