Teknolojinin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte, ekranların çocukların yaşamındaki rolü her geçen gün artıyor. Televizyon, tablet, akıllı telefon ve bilgisayar gibi dijital cihazlar, çocukların eğitiminden eğlenceye kadar birçok alanda kullanılıyor. Ancak, uzmanlar çocuklarda sağlıklı ruhsal gelişim için ekran maruziyetinin sınırlandırılması gerektiği konusunda uyarılarda bulunuyor. Yapılan araştırmalar, ekran süresinin artmasıyla birlikte çocukların sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerinde olumsuz etkiler görüldüğünü ortaya koyuyor.
Çocuklar, dijital ekranlara giderek daha fazla maruz kalıyor. Özellikle pandemi döneminde uzaktan eğitim ve dijital oyunların artması, ekran kullanımını daha da yaygın hale getirdi. Ancak, ekran başında geçirilen sürenin artması, çocukların ruhsal sağlığı üzerinde çeşitli sorunlara yol açabiliyor. Yapılan araştırmalar, uzun süreli ekran maruziyetinin çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gelişme riskini artırabileceğini gösteriyor. Amerika Psikiyatri Birliği (APA) tarafından yapılan bir çalışmada, özellikle 3-5 yaş arası çocukların günlük 1 saatten fazla ekran başında zaman geçirmesinin dikkat sorunlarına yol açabileceği vurgulanıyor. Ekranların yaydığı mavi ışık, çocukların biyolojik saatini olumsuz etkileyerek uyku sorunlarına neden olabiliyor. Kanada’da yapılan bir araştırmada, akşam saatlerinde ekran başında daha fazla zaman geçiren çocukların uykuya dalma sürelerinde uzama ve uyku kalitesinde düşüş olduğu tespit edildi. Çocukların ruhsal gelişimi üzerinde ekran süresinin etkilerini inceleyen araştırmalar, özellikle erken çocukluk dönemindeki maruziyetin uzun vadeli sonuçlar doğurabileceğini ortaya koyuyor. İngiltere’de yapılan bir araştırmada, günlük ekran süresi 3 saatten fazla olan çocukların sosyal becerilerinde gerileme gözlemlendi. Araştırmacılar, bu çocukların yüz yüze iletişim kurma, empati geliştirme ve problem çözme becerilerinin, ekran başında daha az zaman geçiren yaşıtlarına göre daha zayıf olduğunu belirtti. 2020 yılında Norveç'te yapılan bir çalışma, günde 2 saatten fazla ekran başında kalan çocuklarda anksiyete ve depresyon belirtilerinin daha sık görüldüğünü ortaya koydu. Araştırmada, özellikle sosyal medya kullanımının çocuklar arasında rekabet duygusu ve yetersizlik hissi gibi olumsuz duyguları tetikleyebileceği vurgulandı. Uzmanlar, çocukların ruhsal ve sosyal gelişimini desteklemek için ekran kullanımını dengelemenin önemini vurguluyor. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) gibi sağlık kuruluşları, yaş gruplarına göre önerilen ekran sürelerini belirlemiştir: -0-2 Yaş: Bu yaş grubunda çocukların dijital ekranlarla mümkün olduğunca temas etmemesi öneriliyor. Bu dönemde çocuklar, etraflarındaki kişilerle kuracakları yüz yüze etkileşimlerden daha fazla öğrenme fırsatı buluyor. -3-5 Yaş: 3-5 yaş arası çocukların ekran kullanımının günde 1 saatle sınırlandırılması gerekiyor. Bu sürenin kaliteli içeriklerle doldurulması, çocukların gelişimlerine katkı sağlayabilir. -6-12 Yaş: 6-12 yaş grubundaki çocukların ekran süresinin ise eğitim dışı aktiviteler için günde en fazla 2 saat olması tavsiye ediliyor. Ebeveynlerin bu süreyi kontrol altında tutarak, çocukların ekran yerine fiziksel ve sosyal aktivitelerle daha fazla zaman geçirmesini sağlaması gerektiği belirtiliyor.
(Ayşe Candan)