Son 40 yılda dünya genelinde insan faaliyetleri kaynaklı azot oksit (N2O) sera gazı emisyonlarında yüzde 40’lık bir artış gözlemlendi. Bu önemli artış, küresel iklim değişikliği ve çevresel bozulma üzerindeki etkileriyle dikkat çekiyor. Bilim insanları ve çevre uzmanları, bu durumun nedenlerini ve olası sonuçlarını araştırarak, N2O emisyonlarının kontrol altına alınması gerektiğini vurguluyor.
N2O, karbondioksit (CO2) ve metan (CH4) gibi diğer sera gazlarına kıyasla atmosferde daha az bulunmasına rağmen, ısıyı tutma kapasitesi çok daha yüksek olan bir gazdır. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na (UNEP) göre, N2O’nun atmosferde kalma süresi yaklaşık 114 yıldır ve küresel ısınma potansiyeli CO2'den 300 kat daha fazladır.
Artışın Nedenleri
--Tarım Faaliyetleri
-N2O emisyonlarındaki artışın en büyük nedeni, tarımda kullanılan azotlu gübrelerdir. Gübrelerin toprağa uygulanması sırasında, azotun bir kısmı N2O gazı olarak atmosfere salınır. Tarımda kimyasal gübre kullanımının artması, bu emisyonların da hızla yükselmesine yol açmıştır.
-Hayvancılık sektörü de önemli bir N2O kaynağıdır. Hayvan dışkılarının ve idrarının ayrışması sırasında N2O gazı açığa çıkar.
--Sanayi ve Enerji Üretimi
-Endüstriyel süreçler ve fosil yakıtların yakılması da N2O emisyonlarına katkıda bulunur. Özellikle kimya sanayinde, nitrik asit üretimi sırasında önemli miktarda N2O salınımı gerçekleşir.
--Ormansızlaşma ve Arazi Kullanımı Değişiklikleri
-Ormanların yok edilmesi ve arazi kullanımındaki değişiklikler, toprağın yapısını bozarak N2O emisyonlarını artırabilir.
Yapılan araştırmalara göre, N2O emisyonlarındaki artışın en büyük kaynağı tarımsal faaliyetlerdir. Nature Climate Change dergisinde yayınlanan bir çalışma, 1980’den 2020’ye kadar geçen sürede N2O emisyonlarının tarım kaynaklı olarak yüzde 30, sanayi kaynaklı olarak ise yüzde 10 arttığını ortaya koymuştur. Bu çalışmaya göre, tarım sektörü küresel N2O emisyonlarının yaklaşık yüzde 70’ini oluşturmaktadır.
Çözüm Önerileri
--Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları
Organik gübre kullanımı ve entegre zararlı yönetimi gibi sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, N2O emisyonlarını azaltmada etkili olabilir.
Gübrelerin doğru zamanda ve doğru miktarda uygulanması, emisyonları azaltmaya yardımcı olabilir.
--Teknolojik Yenilikler
Endüstriyel süreçlerde daha verimli ve çevre dostu teknolojilerin kullanılması teşvik edilmelidir.
Fosil yakıtların yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, N2O emisyonlarını azaltabilir.
--Politikalar ve Düzenlemeler
Hükümetler, N2O emisyonlarını azaltmak için sıkı düzenlemeler ve teşvikler uygulamalıdır.
Uluslararası işbirlikleri ve anlaşmalar, küresel düzeyde etkili stratejilerin geliştirilmesini sağlayabilir.
(Dilvin Altıkardeş)