Esnemek, genellikle yorgunluk ve sıkıntının bir işareti olarak görülse de, son araştırmalar esnemenin çok daha karmaşık ve hayati bir işlevi olabileceğini öne sürüyor. Bu yeni bulgulara göre, esnemek beyin fonksiyonlarını canlandırarak tehditkâr unsurlara karşı dikkati artırabilir.
Esnemenin biyolojik fonksiyonu uzun zamandır bilim insanları arasında tartışma konusu olmuştur. Geleneksel olarak esneme, vücuda daha fazla oksijen almak ve kandaki karbondioksiti azaltmak için bir refleks olarak değerlendirilmiştir. Ancak, son yıllarda yapılan araştırmalar, esnemenin beyin fonksiyonlarını düzenleme ve uyanıklığı artırma gibi daha karmaşık roller üstlenebileceğini göstermektedir.
Arizona Üniversitesi'nden Dr. Andrew Gallup ve ekibi tarafından yürütülen araştırmalar, esnemenin beyin sıcaklığını düzenlemek için bir mekanizma olabileceğini öne sürüyor. Dr. Gallup'un 2014 yılında yayımlanan çalışmasında, esnemenin beyin sıcaklığını düşürerek bilişsel fonksiyonları optimize ettiği ve dikkat seviyesini artırdığı belirtilmiştir.
Bu teoriye göre, esneme sırasında alınan derin nefesler, beyin çevresindeki kan akışını artırır ve beyin sıcaklığını düşürür. Bu durum, beynin daha verimli çalışmasına ve dikkat seviyesinin yükselmesine katkıda bulunabilir.
Başka bir ilginç teori ise esnemenin sosyal bir iletişim aracı olarak evrimleşmiş olabileceğidir. Esnemenin bulaşıcı olması, grup içindeki bireylerin uyanıklık seviyesini senkronize etmeye yardımcı olabilir. Bu, özellikle avcı-toplayıcı toplumlarda grup savunma mekanizmaları açısından önemli bir işlev görebilir.
2010 yılında yapılan bir araştırma, esnemenin grup içi koordinasyonu artırarak tehditlere karşı toplu savunma reflekslerini geliştirebileceğini göstermektedir. Araştırmacılar, bir grup içinde bir kişinin esnemesinin, diğerlerinin de dikkatlerini tehdit unsurlarına odaklamalarına yardımcı olabileceğini ileri sürüyor.
Nöroloji ve psikoloji uzmanları, esnemenin potansiyel bilişsel faydalarını desteklemektedir. Uzman, "Esnemenin sadece yorgunluk belirtisi olmadığını, aynı zamanda beynin uyanıklık seviyesini artırmaya yönelik bir refleks olabileceğini gösteren bulgular çok heyecan verici. Bu durum, özellikle tehlikeli veya stresli durumlarda dikkatin ve farkındalığın artmasına yardımcı olabilir" diyor.
Esnemenin dikkati artırıcı potansiyeli, günlük yaşamda ve bazı profesyonel alanlarda pratik uygulamalara sahip olabilir. Örneğin, sürücüler veya makine operatörleri gibi sürekli dikkat gerektiren işlerde çalışan kişiler, esnemenin farkında olarak uyanıklık seviyelerini izleyebilir ve gerektiğinde küçük molalar vererek esnemeyi teşvik edebilirler.
Ayrıca, sporcular ve askerler gibi yüksek performans gerektiren alanlarda, esnemenin bilişsel ve fizyolojik faydalarından yararlanmak, performansı ve reaksiyon süresini iyileştirebilir.
(Fatma Hatun Altıkardeş)