Kan sulandırıcıları, özellikle kalp ve damar hastalıkları bulunan bireylerde kan pıhtılaşmasını önlemek amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu tedavinin doktor kontrolü dışında veya yanlış dozda kullanılması, ciddi kanamalara ve ölüme kadar gidebilecek tehlikeli yerlere yol açabiliyor. Sağlık Bakanlığı ve çeşitli tıp dernekleri, kan sulandırıcıların kontrolsüz kullanımına karşı halkı uyararak, gizli kullanımın hayati önem taşıdığını vurguluyor.
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, kan sulandırıcıların doktor tavsiyesi olmadan kullanılmasının kanama riskini %50 oranında artırdığını ortaya koyuyor. Özellikle yaşlı bireylerde, düşme veya yaralanma gibi kanamaların durdurulamaması, ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor. Türkiye'de yapılan, kan sulandırıcı kullanan hastaların %20'sinin ilacının kontrolsüz veya değişimlerinin çalıştırılması. Kardiyolog Dr. Ali Yılmaz, “Bu tür bilgilerin yanlış kullanımı, hayatlarını riske atabilir. Düzenli doktor kontrolleri ile ilaç dozajının ayarlanması, bu risklerin azaltılmasında önemli bir rol oynar” diyor.
Kan sulandırıcılar, vücuttaki kanın pıhtılaşmasını bölme damar tabloları ve risklerin düşmesine neden olmaktadır. Ancak, bu kopya yanlış dozda veya doktor kontrolü olmadan bazı yanların devam etmesi mümkündür. Yan etkilerin başındaki iç kanama, mide ve çıkış kanamaları ile cilt altında morluklar yer almaktadır.
Kan sulandırıcı sistemleri, çeşitli bölgelerdeki iç kanamalara neden olabilir. Bu tür kanamalar özellikle mide ve çıkış sürecinde yaygın ve hayati riskler bulunmaktadır.
Özellikle yaşlı bireylerde düşme sonucu ortaya çıkan kanamalar, kan sulandırıcı kullanımı nedeniyle durdurulamayabilir.
İlacın yan etkilerinden biri olarak cilt altında morarmalar ve burun kanamaları görülebilir.
Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların düzenli olarak doktor kontrollerinin artırıldığını vurgulamaktadır. Ancak bu konuda yeterliliği mevcut değildir. 2023 yılında yapılan bir anket çalışmasına göre, kan sulandırıcı kullanan %30'u kayıplardan yan etkiler hakkında bilgi sahibi değil.
Son yıllarda Türkiye'de kontrolsüz kan sulandırıcı kullanımına bağlı ölüm vakalarında artış görülmektedir. Sağlık Bakanlığı'nın sistemlerine göre, 2022 yılında kan sulandırıcıya bağlı kanama komplikasyonlarından dolayı 500'den fazla kişi hayatını kaybetmiştir. İstanbul'da 68 yaşındaki Mehmet K. isimli bir hasta, düşme sonucu oluşan iç kanamanın durdurulamaması nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Mehmet K.'nin ailesinde, doktor kontrolü olmadan dozunu artırdığını ifade ederek, bu depoların ne kadar dikkatli kullanılmasının serbest bırakıldığı işaretleri vardır.
(Fatma Hatun Altıkardeş)