Son yıllarda kruvaziyer turizmi, küresel turizm sektöründe hızla büyüyen bir alan haline geldi. Lüks gemilerde konforlu seyahat ve farklı destinasyonları tek bir turda ziyaret etme imkanı, kruvaziyer turlarını tatilciler için cazip hale getiriyor. Türkiye dahil birçok ülke, bu sektörden önemli ekonomik kazanç elde ediyor.
Kruvaziyer turizmi, 2023 yılında küresel olarak rekor seviyelere ulaştı. Cruise Lines International Association (CLIA) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, dünya genelinde 2023 yılında kruvaziyer yolcu sayısı 31 milyona yaklaştı ve bu sayının 2025 yılına kadar 40 milyonu aşması bekleniyor. Bu büyümenin arkasında, artan gemi kapasiteleri, genişleyen destinasyonlar ve tatilcilerin deniz seyahatlerine olan ilgisinin artması yer alıyor.
Türkiye de kruvaziyer turizminin hızlı büyümesinden faydalanan ülkeler arasında yer alıyor. Turizm Bakanlığı tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye 2023 yılında 1 milyondan fazla kruvaziyer yolcusunu ağırladı ve bu rakamın 2024 yılında %20 oranında artması bekleniyor. Kuşadası, İstanbul ve Bodrum gibi limanlar, bu turistlerin büyük çoğunluğunu çekerken, Türk limanları Akdeniz ve Ege rotalarının vazgeçilmez durakları haline geliyor.
Kruvaziyer turizmi, sadece turistik faaliyetler için değil, aynı zamanda ekonomik kalkınma açısından da büyük bir fırsat sunuyor. Deloitte tarafından yapılan bir ekonomik etki çalışması, kruvaziyer turizminin Türkiye ekonomisine 2023 yılında yaklaşık 1.5 milyar dolar katkı sağladığını gösteriyor. Bu katkının büyük bir kısmı, liman ücretleri, turist harcamaları, gemi tedarik hizmetleri ve yerel tur operatörlerine yapılan harcamalar yoluyla elde ediliyor. Ayrıca, kruvaziyer turizmi ile bağlantılı istihdam yaratımı da önemli bir etki olarak öne çıkıyor.
Pandemi, kruvaziyer turizmini en çok etkileyen sektörlerden biri oldu, ancak 2021 sonrasında sektörde hızlı bir toparlanma yaşandı. CLIA verilerine göre, 2022 yılında kruvaziyer yolculuklarına olan talep 0 oranında arttı ve 2023 yılında pandemi öncesi seviyelere geri dönüldü. Türkiye de bu toparlanma sürecinden yararlanarak, özellikle İstanbul ve Kuşadası limanlarını güçlendirdi ve yeni kruvaziyer gemilerine ev sahipliği yapmaya başladı.
Kruvaziyer turizmi, çevresel sürdürülebilirlik açısından eleştirilerle karşı karşıya kalmış bir sektör olsa da, son yıllarda bu konuda önemli adımlar atılmaya başlandı. Norwegian Cruise Line ve Royal Caribbean gibi büyük kruvaziyer firmaları, çevre dostu gemi tasarımlarına ve düşük emisyonlu yakıt kullanımına yatırım yapıyor. 2023 Sürdürülebilir Kruvaziyer Turizmi Raporu'na göre, yeni inşa edilen gemilerin %70'inden fazlası, çevreye daha duyarlı teknolojilerle donatılmış durumda.
Kruvaziyer turizmi, özellikle genç tatilcilerin ve ailelerin tercih ettiği bir tatil şekli haline gelmeye devam ediyor. Araştırmalar, dijital çağda bu seyahat türünün, sosyal medya paylaşımları ve seyahat bloglarıyla daha geniş kitlelere yayıldığını gösteriyor. Gelecekte, kruvaziyer şirketlerinin sunduğu inovatif deneyimlerin (su parkları, sanal gerçeklik aktiviteleri gibi) artmasıyla daha fazla çeşitlilik sağlanacak ve bu, sektöre olan talebi artıracak.
(Sema Yüksel Güngörmez)