İklim değişikliği giderek büyüyen bir kriz haline gelirken, özel jetlerin çevreye verdiği zarar dikkat çekici boyutlara ulaştı. Yapılan araştırmalara göre, özel jetler karbon emisyonları açısından ticari uçaklardan katbekat fazla kirlilik yaratıyor. Sadece tek bir özel jet uçuşunun ürettiği karbon salınımı, sıradan bir bireyin bir yıl boyunca harcadığı karbon miktarını aşabiliyor. Uzmanlar, lüks ulaşım için kullanılan özel jetlerin iklim krizi üzerindeki etkilerinin azaltılması gerektiğini vurguluyor.
2023 yılında Avrupa Çevre Ajansı (EEA) tarafından yapılan bir araştırmada, özel jetlerin karbon salınımlarının ticari uçaklara göre dört kat daha fazla olduğu ortaya kondu. Özel jetler, daha az yolcu taşıdığı ve kısa mesafeler kat ettiği halde, her yolcu başına düşen karbon emisyonu çok yüksek. EEA'nın raporuna göre, bir saatlik bir özel jet uçuşu ortalama 2 ton karbondioksit emisyonuna sebep oluyor. Bu miktar, sıradan bir Avrupa vatandaşının bir ayda yaptığı tüm karbon salınımına denk geliyor.
Özel jetlerin iklim krizine katkısı yalnızca uçuş sıklığı ile sınırlı değil. Araştırmalar, tek bir uçuşun karbon ayak izinin çok yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Greenpeace tarafından yapılan bir analizde, özel jetlerin yıllık karbon salınımının büyük kısmının, kısa mesafelerde gerçekleşen uçuşlardan kaynaklandığı tespit edildi. Örneğin, Paris-Londra arası özel jet uçuşları, her yıl yaklaşık 13 bin ton karbondioksit salınımına neden oluyor. Özellikle iş insanları ve ünlüler tarafından tercih edilen bu ulaşım aracı, yılda binlerce kısa mesafe uçuşu gerçekleştiriyor ve atmosfere büyük zarar veriyor.
Özel jetlerin iklim üzerindeki etkisi yalnızca çevresel değil, aynı zamanda sosyal adalet sorunu olarak da değerlendiriliyor. Climate Action Network (CAN) tarafından yapılan bir çalışmada, özel jet kullanan bireylerin karbon ayak izinin diğer insanlardan çok daha fazla olduğu ve bunun toplumsal bir eşitsizlik yarattığı vurgulanıyor. CAN’ın raporunda, en zengin %1’lik kesimin toplam karbon salınımının %50’sinden fazlasına neden olduğu belirtiliyor. Bu durum, özellikle iklim krizinin yükünü en çok hisseden düşük gelirli toplumlar açısından sosyal adalet sorununa işaret ediyor.
Uzmanlar, iklim krizini azaltmak için özel jet kullanımının sınırlanması gerektiğini belirtiyor. Bazı ülkeler, bu tür lüks ulaşım araçlarına karbon vergisi uygulamayı tartışırken, bazıları ise özel jetlerin yalnızca zorunlu durumlarda kullanımına izin vermeyi öneriyor. Ayrıca, karbon salınımını azaltmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelen özel jet üreticileri, hidrojen yakıtı ve elektrikli motor gibi çevre dostu alternatifler üzerinde çalışıyor.
(Dilvin Altıkardeş)