Sırt üstü uyuma pozisyonu, çoğu insan için rahat ve doğal olarak tercih edilen bir uyku şeklidir. Ancak, son yapılan araştırmalar, bu pozisyonun beyin sağlığını farklı şekillerde etkileyebileceğini ortaya koyuyor. Özellikle yaşlandıkça beyin sağlığını korumanın daha önemli hale geldiği düşünüldüğünde, uyku pozisyonunun bu süreçteki rolü daha da dikkat çekici hale geliyor. İşte sırt üstü uyumanın beyin sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen bilimsel bulgular...
Beynimiz, gün boyunca biriken toksinlerden ve atıklardan uyku sırasında arınır. Beynin bu "temizleme" süreci, lenfatik sistem benzeri bir mekanizma olan glimfatik sistem aracılığıyla gerçekleşir. New York Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, özellikle yan yatarak uyuyan kişilerde bu sistem daha etkin bir şekilde çalışır. Araştırmacılar, sırt üstü uyumanın glimfatik sistemin etkinliğini azaltabileceğini ve bu nedenle beyinde toksin birikme riskinin artabileceğini vurguluyor. Bu toksinler arasında Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklara yol açabilecek beta amiloid ve tau proteinleri bulunuyor.
Sırt üstü uyumanın beyin sağlığını etkileyebileceğini gösteren bir diğer bulgu ise kan dolaşımıyla ilgili. Sırt üstü pozisyonda uyuyan kişilerde, boynun arka kısmına ve omurgaya uygulanan baskı artabiliyor. Uzmanlara göre, bu baskı beyne giden kan akışını kısmen azaltarak beyin sağlığı için gerekli olan oksijen ve besin maddelerinin yeterince ulaşmamasına sebep olabiliyor.
University of Texas’ta yapılan bir başka çalışma, sırt üstü uyuyan kişilerin oksijen seviyelerinde ufak da olsa düşüşler olabileceğini gözlemledi. Araştırmacılar, bu durumun özellikle gece boyunca düşük kan basıncına yol açabileceğini ve uzun vadede beyin hücrelerinde hasara sebep olabileceğini belirtiyor.
Sırt üstü uyuma pozisyonu, uyku apnesi riskini de artırabilir. Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun geçici olarak durmasıyla karakterize edilen bir rahatsızlıktır ve beyne yeterli oksijenin ulaşamamasına neden olur. Beynin oksijen seviyesindeki bu düşüşler, uzun vadede ciddi bilişsel sorunlara ve hafıza kaybına neden olabiliyor.
2015 yılında Mayo Clinic tarafından yapılan bir araştırma, sırt üstü uyumanın, özellikle yaşlı bireylerde uyku apnesi riskini artırdığını ortaya koydu. Çalışmaya katılan yaşlı bireylerin büyük bir kısmında, sırt üstü uyuma sırasında daha yüksek oksijen düşüşleri ve hafıza ile ilgili sorunlar gözlendi. Araştırmacılar, sırt üstü uyuma pozisyonunda olan kişilerin özellikle yaşlandıkça uyku pozisyonlarını değiştirmeyi düşünmelerini öneriyor.
Bilim insanları, beyin sağlığını korumak için en ideal uyku pozisyonunun yan yatmak olduğunu savunuyor. Yan yatmak, hem glimfatik sistemin etkinliğini artırarak toksinlerin temizlenmesini kolaylaştırıyor hem de kan dolaşımını iyileştirerek beyne daha fazla oksijen gitmesini sağlıyor. Bu bulgular, özellikle beyin sağlığını ön planda tutan kişiler için uyku pozisyonlarının önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
(Dilvin Altıkardeş)