Türkiye’de organ nakli bekleyen binlerce kişi için zaman kritik bir öneme sahip. Ancak, yeterli organ bağışının olmaması nedeniyle her yıl yaklaşık 2 bin kişi, nakil beklerken hayatını kaybediyor. Sağlık Bakanlığı’nın ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının farkındalık kampanyalarına rağmen, organ bağışı oranlarının istenen seviyelere ulaşmaması bu trajik tabloyu ortaya koyuyor.
Türkiye Organ Nakli Vakfı’nın (TONV) 2023 yılı verilerine göre, ülkede organ bağışı oranı her 1 milyon kişide yaklaşık 6,5 donörle sınırlı kalıyor. Bu oran, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük. Örneğin, İspanya’da bu rakam 1 milyon kişide 46 donör seviyesindeyken, Türkiye’deki oran bağış konusundaki farkındalık eksikliğini gözler önüne seriyor.
Türkiye’de en çok beklenen organların başında böbrek ve karaciğer geliyor. Türk Nefroloji Derneği tarafından yapılan bir araştırmaya göre:
-Böbrek nakli bekleyen hastaların sayısı 23 bini aşıyor.
-Karaciğer nakli bekleyenlerin sayısı ise yaklaşık 2 bin kişi.
-Kalp ve akciğer nakli bekleyenlerin sayısı ise daha az olmakla birlikte, bu tür nakiller için organ bulmak daha zor.
Her yıl listeye eklenen yeni hastalar ve mevcut hastaların durumu, nakil sistemindeki sıkışıklığı artırıyor.
Sağlık Bakanlığı Organ Nakli Daire Başkanlığı’nın verilerine göre, 2023 yılında organ nakli beklerken hayatını kaybeden kişi sayısı 1.850 olarak açıklandı. Bu kayıpların başlıca nedenleri arasında:
-Zamanında uygun bir donör bulunamaması,
-Hastaların sağlık durumunun nakil için elverişsiz hale gelmesi,
-Organ bağışı sistemindeki koordinasyon eksiklikleri yer alıyor.
Organ bağışının önemi hakkında halkı bilgilendiren kampanyaların düzenlenmesi gerektiğini vurgulayan uzmanlar, bağış kültürünün yaygınlaştırılmasının kritik olduğunu ifade ediyor.
Sağlık Bakanlığı’nın organ nakli için kullanılan Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi’nin (UKS) daha hızlı ve etkin çalışması gerektiği belirtiliyor.
Organ bağışı konusunda yasal düzenlemelerin iyileştirilmesi ve bağış sürecindeki bürokrasinin azaltılması da önerilen önlemler arasında.
Organ bağışı için sağlık personelinin daha aktif bir şekilde bilgilendirme yapması gerektiği belirtiliyor.
Organ bağışının önemini göstermek için örnek hikayeler de farkındalık yaratmada etkili olabilir. Antalya’da bir aile, beyin ölümü gerçekleşen 14 yaşındaki çocuklarının organlarını bağışlayarak 5 kişiye umut oldu. Bu tür bağışlar, organ bekleyen hastalar için hayat kurtarıcı olabiliyor.
Yapılan bir ankette, Türkiye’de insanların yaklaşık %70’inin organ bağışına sıcak baktığını ifade ettiği ancak yalnızca %20’sinin bu konuda adım attığı ortaya çıktı.
(Özkan Güngörmez)