Durmazlar'ın vagon 'hikâyesi'

1)Durmazlar, vagon üretimine başladıktan sonra neden BTSO’ya  kapasite artışı bildiriminde bulunmadı ve neden vagon üretimi için ayrı bir şirket kurulmadı?

2)TÜVASAŞ, vagon üretimi için 30 dönümü kapalı en az 150 dönüm alan gerektiğini belirtiyor. Durmazlar’ın fabrikası bu koşullara sahip mi? Vagon üretimi yapan Durmazlar, bu iş için gerekli altyapı ve fiziksel koşulu sağladı mı?

3)Makine Mühendisleri Odası Başkanı İbrahim Mart, vagon üretimi prototip aşamasındayken denetim yaptıklarını, seri üretime onay vermediklerini söylüyor. Durmazlar vagon üretimine prototip atölyesinde mi devam ediyor yoksa bir vagon fabrikası var mı?

4)Parçalarının yüzde 60’ı ithal olan bir üretim sonucu ortaya çıkan araca yerli demek doğru mudur?

5)4 yılda sonunda ancak 2 vagon üretebilen firma siparişlerin tamamını kaç yılda bitirecek?

6)Boji ve tüm elektronik ve elektrikli komponentlerin testleri bu iş için özel olarak inşa edilmiş test atölyelerinde yapılmalıdır. Bu donanım Durmazlar’ın vagon üretimi yaptığı tesiste mevcut mudur?

7Vagon üretiminde danışmanlık yapan isimler ve üretimde çalışan ustalar kaporta yan sanayi temelinden yetişmişlerdir. Durmazlar’ın vagon üretiminde çalıştırdığı personel bu alanda gerekli eğitimleri almış mıdır?

8)Durmazlar Kalite Müdürü Mehmet Destici, vagon üretmek için var olan fabrikalardan birinin tahsis edildiğini söylüyor. Bir vagon fabrikasında bulunması gereken kumlama, boyama, yağmurlama tesisleri ve büyük malzeme ambarları tahsis edilen fabrikada mevcut mudur?

Büyükşehir Belediyesi’nin Durmazlar Makine Sanayisi’ne havale ettiği yerli vagon üretiminde sona yaklaşılıyor. İpek Böceği raylara inip yolcu taşıyacağı günü beklerken bazı sorulara da halen yanıt aranıyor.

Bu konuda kamuoyunda akıl karıştıran soruları Durmazlar Makine Kalite Müdürü Mehmet Destici’ye yönelttik. Destici, vagon üretimi için firmanın OSB’deki fabrikalarından birini genişleterek ve geliştirerek vagon üretimine tahsis ettiklerini, yeni bir fabrikanın bu iş için özel olarak yapılmadığını söyledi. Fabrikanın sahip olduğu ekipman ve personel, vagon üretimi için uygun görüldüğünden BTSO’ya kapasite artışı da bildirilmemiş.

Vagonu üretecek olan insan gücü de, Durmazlar bünyesinde istihdam edilen hazır kadrodan tercih ediliyor.

Durmazlar’ın yaptığı vagon üretiminin standartlara uygunluğunu sorgulamak için Türkiye Vagon Sanayi Anonim Şirketi TÜVASAŞ Planlama Daire Başkanı Mehmet Aslıbay’a bazı sorular yönelttik.

2001 yılında, Büyükşehir Belediyesi’nin Hafif Raylı Taşıt filosunun 38 aracının montaj ve işletmeye alma çalışmaları da TÜVASAŞ tesislerinde gerçekleştirilmişti.

“MAKİNE FABRİKASINDA VAGON ÜRETİLMEZ”

Vagon üretilecek bir fabrikanın taşıması gereken özellikleri sorduğumuzda Aslıbay, bu iş için uygun fabrikanın en başından yapılması gerektiğini vurgulayarak, “Yolcu vagonu ( yolcu taşıyan raylı taşıt aracı) üretmek üzere yapılandırılmamış hiç bir fabrika ya da üretim tesisinde yolcu vagonu üretmek mümkün değildir. Yani standart makine üretmek üzere yapılandırılmış bir üretim tesisinde aynı imkan ve koşullarla vagon üretmek mümkün değildir.” dedi.

“30 DÖNÜMÜ KAPALI, 150 DÖNÜM ALAN GEREKLİ”

Vagon üretilecek fabrikanın taşıması gereken fiziksel koşulları ise TÜVASAŞ Planlama Daire Başkanı şöyle özetledi: “Yolcu taşıyan raylı taşıt aracı üretmek üzere tesis edilecek bir fabrikanın en az 150.000 m2 toplam alana ve minimum 30.000 m2 kapalı alana sahip olmalıdır. Kapalı alanları teşkil eden binaların yüksekliği kullanılacak üretim tekniğine bağlı olarak 9m-15m civarında olmalıdır. Üretilen araçlar için kumlama tesisleri, boyama tesisleri, yağmurlama tesisleri ve oldukça büyük malzeme ambarlarına ihtiyaç vardır.”

“KOMPONENTLERİN TESTİ ÖZEL ARAÇLARLA YAPILMALI”

Üretilecek vagonların rayla buluşmadan önce fabrikada bazı testlerden geçirilmesi gerekliğini belirten Aslıbay, bu aşamaları şöyle özetledi: “Araçlarda en önemli unsurlardan biri Boji diye isimlendirdiğimiz aracın yürüyen aksamlarıdır. Boji araç ve yolcu güvenliği açısından en önemli komponentlerden biri olduğu için en önemli testler bu komponentlerin üretiminin tamamlanmasından sonra yapılır. Bu testlerin yapılması için çok önemli yatımlar yaptığımız test araçları vardır. Ayrıca araçlardaki çalışan tüm elektronik ve elektrikli komponentlerin (klima, konvertör, tren kontrol sistemi vb.) testleri de bu iş için özel olarak inşa edilmiş test atölyelerinde yapılmaktadır.”

“PERSONELİN ÖZEL TEST EĞİTİMİ ALMASI ŞART”

Fabrikada çalışacak insan gücünün de ayrı bir önemi olduğuna değinen Mehmet Aslıbay, işçi ve mühendislerde bulunması gereken özellikleri sıraladı: “Personel sayısı bu tür araçların nasıl bir üretim politikası ile üretileceğine ve düşünülen yıllık üretim kasitesine  bağlı olarak değişebilir;  Sadece montaja yönelik  ve yıllık 60 araç kapasitesi düşünülen bir üretim tesisi için 300 personel yeterli olabilir. Buradaki personellerden kilit durumunda olanların elektrik-elektronik, makine, kimya, endüstri mühendislerinden oluşması gerekir. İşçi personelin de ağırlıklı olarak kaynak, elektrik-elektronik , tesviyeci dallarında meslek lisesi mezunu seviyesinde olmaları uygun olur. Özellikle kalite kontrol ve test işlemlerini yapacak personellerin özel eğitimler alması muhakkak gereklidir.”

İbrahim Mart: “Durmazlar iyi firmadır, sıkıntı yaşanacağını sanmıyorum”

TÜVASAŞ’ın belirttiği koşullara göre Durmazlar’ın durumunu değerlendirmesi için Makine Mühendisleri Odası Başkanı İbrahim Mart’la görüştük. Mart, vagon üretiminin protorip aşamasında inceleme yaptıklarını, seri üretime dair uygunluk raporu vermediklerini söyledi. Araç ekipmanlarının yerli kaynaklarla yapılması yönünde görüş belirttiklerini dile getiren Mart, İpek Böceği’nde yerlilik oranının yüzde 40’a düştüğünü vurguladı. Durmazlar’ın üretim koşullarını TÜVASAŞ ile kıyaslayan Mart, “Vagon üretmek için gerekli standartlara sahiptirler diyemeyiz. Ancak Durmazlar tanınmış iyi firmadır, sıkıntı yaşanacağını sanmıyorum” dedi.