ABD'nin Çin ile imtihanı: Astronomik ticaret açıkları

ABD Başkanı Trump'ın Çin'e, öncekilere ilaveten 200 milyar dolarlık daha gümrük vergisi getirmesiyle büyüyen ticaret savaşı, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin mercek altına alınmasına neden oldu.

ABD'nin milyarlarca dolarlık tarifelerle savaş açtığı Çin'e verdiği ticaret açığı, son 30 yılda yüzde 13 binden fazla artarak 375,5 milyar dolara ulaştı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin'e öncekilere ilaveten 200 milyar dolarlık daha gümrük vergisi getirmesiyle büyüyen ticaret savaşı, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin mercek altına alınmasına neden oldu.

AA muhabirinin derlediği verilere göre, dünyanın en büyük iki ekonomisi aynı zamanda birbirlerinin en büyük ticaret partnerleri... Neredeyse her yıl artış gösteren ABD-Çin ticareti, geçen yıl 635,5 milyar dolarla rekor kırdı. Rakamın yaklaşık 130 milyar dolarını ABD'nin ithalatı, 505,5 milyar dolarını ise Çin'in ihracatı oluşturdu.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin’e verilen ticaret açığı konusunda zaman zaman farklı rakamlar zikretmesine karşın resmi verilere göre, bu rakam 2017 itibarıyla 375,5 milyar dolarla en yüksek seviyesini kaydetti. Dolayısıyla Çin, ABD'nin sadece en büyük ticaret partneri değil, aynı zamanda en fazla ticaret açığı verdiği ülke niteliğini de taşıyor.

Ekonomik ilişkileri 1980’lerde başladı

ABD ile Çin, ticaret açısından birbirlerinin en büyük partnerleri olmasına karşın iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin tarihçesi aslında uzun değil...

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 1949 yılında kurulduktan sonra 1950’de başlayan Kore Savaşı, 1954'te çıkan Birinci Tayvan Boğazı Krizi, 1959’da Tibet İsyanı ve Çin'in 1964’te gerçekleştirdiği nükleer silah denemesi nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler yaklaşık 20 yıl boyunca gerilimli geçti.

Washington ve Pekin arasındaki buzlar 1970'li yıllarda erimeye başlarken, ABD Başkanı Richard Nixon, Çin'e yönelik ticaret ambargolarını 1971'de resmen kaldırdı. Ambargoların kalkmasıyla Amerikan şirketleri, stratejik olmayan ürünleri Çin'e ihraç etmeye başladı.

ABD Başkanı Jimmy Carter'ın, Çin'i 1979'da resmen tanıması ve halen süren "Tek Çin" politikasını benimsemesi, ilişkilerin iyileşmesi açısından dönüm noktası oldu.

ABD Kongresi, iyileşen ilişkiler çerçevesinde Ocak 1980'de Çin'e "En Çok Tercih Edilen Uluslar" statüsünün verilmesini onaylayarak Çin menşeli ithal ürünlere yönelik yüksek vergi uygulamasını sonlandırdı.

İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler, ABD tarafındaki açılım girişimleri, Çin'deki reformlar ve liberalleşme hareketleriyle birleşince 1980'li yıllardan itibaren hızlı bir gelişim gösterdi.

ABD, ihracatı sayesinde 1984 yılından itibaren Çin'in en fazla ticaret yaptığı 3 ülkeden biri haline geldi. Çin ise o yıllarda ABD’nin ilk 10 ticari ortağı arasında bile değildi.

ABD, Çin’e ilk açığını 1985’te verdi 

ABD, Çin'e karşı 1970-1980 döneminde ticaret fazlasına sahipken, işler 1985 yılından itibaren ABD aleyhine değişti ve ülke, 1985'te Çin'e 6 milyon dolarla ilk ticaret açığı verdi.

Söz konusu açık sonraki yıllarda hızla artmaya devam ederek 1990'da 10 milyar dolara, 2000'de 84 milyar dolara, 2010 yılında 274 milyar dolara ve 2017’de 375,5 milyar dolara yükseldi.

Açığın artma hızını daha iyi anlatmak için bir karşılaştırma yapmak gerekirse, ABD’nin Çin’e verdiği ticaret açığı, son 30 yılda (1987-2017) yüzde 13 binden fazla arttı.

ABD'nin 1985-2017 döneminde Çin ile yaptığı mal ticaretine ilişkin veriler şöyle:

Yıl

İhracat

(milyon dolar )

İthalat

(milyon dolar)

Ticaret açığı

(milyon dolar)

1985
3,855.7
3,861.7
6,0


1986
3,106.3
4,771
1,664.7


1987
3,497.3
6,293.6
2,796.3


1988
5,021.6
8,510.9
3,489.3


1989
5,755.4
11,989.7
6,234.3


1990
4,806.4
15,237.4
10,431


1991
6,278.2
18,969.2
12,691


1992
7,418.5
25,727.5
18,309


1993
8,762.9
31,539.9
22,777


1994
9,281.7
38,786.8
29,505.1


1995
11,753.7
45,453.2
33,789.5


1996
11,992.6
51,512.8
39,520.2


1997
12,862.2
62,557.7
49,695.5


1998
14,241.2
71,168.6
56,927.4


1999
13,111.1
81,788.2
68,677.1


2000
16,185.2
100,018.2
83,833


2001
19,182.3
102,278.4
83,096.1


2002
22,127.7
125,192.6
103,064.9


2003
28,367.9
152,436.1
124,068.2


2004
34,427.8
196,682
162,254.3


2005
41,192
243,470.1
202,278.1


2006
53,673
287,774.4
234,101.3


2007
62,936.9
321,442.9
258,506


2008
69,732.8
337,772.6
268,039.8


2009
69,496.7
296,373.9
226,877.2


2010
91,911.1
364,952.6
273,041.6


2011
104,121.5
399,371.2
295,249.7


2012
110,516.6
425,619.1
315,102.5


2013
121,746.2
440,430
318,683.8


2014
123,657.2
468,474.9
344,817.7


2015
115,873.4
483,201.7
367,328.3


2016
115,545.5
462,542.0
346,996.5


2017
129,893.6
505,470.0
375,576.4



(AA)