Ölçüyü kaçırmamak için denetim sistemine dahil olun!

Benzin istasyonundaki her bir tabanca, kuyumcu terazisi, taksimetre, elektrik, su ve doğalgaz sayacı, manav, kasap, market baskülleri, traktör kasası, kamyon, tır hatta tren vagonu tartan kantarlar (yüksek çekerli basküller). Günlük hayatımızda yaptığımız alışverişlerde, aldığımız bir ürünün bedelini çoğu zaman ölçü aletlerini kullanarak öderiz. Bazen uzunluğuna, bazen ağırlığına bazen de litresine bedel öderiz. Aldığımız ürünü ya tartı aletini görerek tartıp alırız ya da daha önceden tartılmış ve üzerine net ağırlığı yazılmış, hazır ambalajlı ürünleri alırız. Günlük hayatımızı kolaylaştıran hazır ambalajlı ürünler de bir ölçü ya da tartı aleti kullanılarak hazırlanır ve ambalajlanır. Bu ölçümler ne kadar doğru yapılmaktadır? Ölçü aletleri ne kadar doğru çalışmakta, kim kontrol ediyor, kim hangi sıklıkta bu kontrolleri devam ettiriyor? Biz tüketiciler ürünlere gerçek değerini mi ödüyoruz?

"Ölçü aleti yanlış olanın yaptığı tüm ölçümler yanlıştır."

Ticari alanda kullanılan tüm ölçü ve tartı aletleri aletleri imal tarihlerinden itibaren iki yılda bir kontrol ve muayene edilerek damgalanmak zorunda. Ticarette kullanılacak ölçü tartı aletlerinin kalibrasyon yapılacak kısımları, doğru çalışır konumdayken dışarıdan müdahale edilmeyecek şekilde imalatçısı tarafından kapatılır ve mühür altına alınır. 2 yılda bir kontrole yetkili merciler tarafından kontrolleri yapılmak ve doğru çalıştığının görülmesi üzerine o yılın damgası ile damgalanmak zorundadır. Doğru çalışmayan ölçü aletleri tamire sevk edilerek, tamirden sonra doğru çalıştığı kontrol edilir doğru olması durumunda damgası yapılır ve ticari alanda kullanılmasına müsaade edilir. Doğru çalışmayan ya da iki yılda bir muayenesi yapılmayan hiçbir ölçü ve tartı aleti ticari alanda kullanılamaz. Ölçü ve tartı aletleri Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü (BSTİM) ölçüler ve  ayar memurları, Belediye Gurup Ölçü Ayar Memurları ile BSTİM tarafından yetki belgesi verilmiş özel Muayene kuruluşları tarafından muayene ve damgalama yetkisine sahiptirler.

Yapılan kontrollerde ayarı doğru olmayan ölçü aletinin kullanıldığı ya da damga süresi dolmuş ölçü aleti kullanma fiili tespit edildiğinde cezai işlem uygulanmaktadır. Kalibrasyon ayarının bulunduğu noktadaki damganın koparılması durumunda hem para cezası hem de cumhuriyet savcılığına suç duyurusu yapılarak bu durum yargıya intikal ettirilir. İki yılda bir periyodik muayene yaptırmak için şubat ayı sonuna kadar beyanname (dilekçe) ile ilgili kuruma başvurmak zorunludur. Türkiye genelinde 4 milyon ölçü tartı aletinin olduğu düşünülmektedir. Ölçü tartı aletlerinin ilgili kurumlardaki kayıtları ve kullanan kişileri, adresleri ve periyodik muayene süresinin geçip geçmediği ile ilgili net bir veri tabanı yoktur. Gelişen teknolojiden faydalanarak yapılan bilgisayar programları ile bu çalışmalar başlatılmıştır. Ancak bu çalışmanın sürdürülebilir olması ve tüm ölçü aletlerini kapsayacak şekilde ilave bir şeylere daha ihtiyaç vardır. Veri tabanına giren ölçü aletleri yasalara saygılı, kanunları bilen ve takip eden vatandaşlarımız ile sınırlıdır.

Bilmeyerek ve unutarak periyodik muayene müracaatını kaçırmış bulunan çok sayıda esnaf ve tacirimiz bulunmaktadır. Zira şubat ayını kaçırıp mart ayında yapılan müracaattan dolayı 1533 TL ceza ödemek zorundasınız. Ölçü aletinizin fiyatı ister 35 bin TL olsun, ister 150 TL olsun hiç fark etmez. Bu durumda olup cezalık duruma düşmüş birçok ölçü aleti kaçak konumuna düşmüştür. Doğrulaması yapılmadan ticari alanda kullanılmakta, sistemin içine girmeden veri tabanına işlenmeden (yasalara göre kaçak) çalışmaktadır.

Ölçü ve tartı aletlerinin izlenebilirliğinin sağlanması ve sisteme dahil edilmesi için yapılması gerekenler.

1- Ölçü ve tartı aletlerinin etiket bilgilerinin yanında barkod/karekod uygulamasına geçilmeli.

1-a- Yeni çıkan ölçü aletleri imalatçısı ya da ithalatçısı tarafından satışa sunulmadan önce bu barkodları etiketlerine işleyecek.

1-b- Satışa yapılan ölçü aleti satıcı tarafından kendisine verilen şifre ile Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının internet sayfasında oluşturulacak "Ölçü aletleri veri tabanı" na girerek ölçü aleti ve kullanıcı bilgilerini girerek sisteme kayıt edecek.

1-c- Kullanımda olan ölçü aletleri imalatçısı satıcısı ve servis istasyonları aracılığı ile

etiket ve barkodlama işlemini yaparak yine kendilerine verilen şifre ile bu bilgileri veri tabanına işleyerek kayıt altına girecek.

2- Daha önceden sisteme girmemiş ölçü aletleri için Barkod milat ilan edilerek 2 yıl içinde tüm ölçü aletlerinin sisteme girmesi için yasal düzenleme yapılmalıdır.

3- Sisteme giren ölçü aletleri sisteme giriş tarihleri baz alınarak, sisteme girdikleri tarihten itibaren gün ay yıl olacak şekilde 2 yılda bir muayene ettirmeleri istenerek hem şubat ayındaki müracaat yığılmaları engellenmiş olacak hem de yıl geneline yayılarak yeni mağdurların oluşması engellenmiş olacaktır.

4- Sisteme giren ölçü aletleri ile 2 yıl sonrasına randevulaşılmış olunacak ve firmalara sistem üzerinden uyarı mesajı gönderilerek randevu hatırlatılmış olacak. Randevusuna gelmeyen ölçü aleti sahipleri sistemde aylık bazda veriler halinde ilgili illere bildirilerek cezai işlemler sistem üzerinden takip edilerek otomatiğe bağlanabilecek.

5- Ölçü aletlerinin özellikleri işlevleri kullanım alanları ve fiyatları farklıdır. Cezai işlemlerde adil olmak için her ölçü aleti gurubuna göre farklı uygulama kaçınılmazdır. Resmi gazetede yayınlanan ölçü aletleri muayene ve damgalama ücretlerinde olduğu gibi her ölçü aletinin türüne göre farklı ücretler uygulanmaktadır. Cezalarda da bu ücretlere paralel (bu ücretin 10(on) katı) olarak uygulanırsa adil bir dağılım yapılmış olacaktır.

Yukarıda bahsedilen değişiklikler için Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığının önümüzdeki günlerde yeniden düzenlenecek olan 3516 Sayılı Ölçüler ve Ayar Kanununun ardından çıkarılacak

yönetmelikte bu türden bir düzenlemeye gitmesi özellikle cezadan kaçan birçok ölçü aletini elinde bulunduran esnaf, tacir ve sanayiciyi rahatlatmış olacaktır.

                "Her Ölçü Aleti Milli Servettir"

Birçok terazi damga süresini geçirmiş, doğru çalışır vaziyette ticari alanda kullanılmakta, özellikle mahalle pazarlarında, çarşıda,  mahalle arasında, küçük sanayi sitelerinde, toptancı hallerinde, hazır ambalajlı ürünlerin imal edildiği sanayicilerimizde çok fazla periyodik muayene ve

damga süresini geçirmiş ölçü aleti birikmiş durumda. Tamire gidip uygun bir fiyatla tamirini yaptıran esnaf tamirden sonra yine ölçü aletinin resmi olarak doğrulamasını yaptırıp damgalatması gerekmektedir. Tamirci tamir ettiği ölçü aletini kontrol ettirip doğru çalıştığını gösterip resmi damgasını yaptırmak zorundadır. Söktüğü damga tarihini ilgili kuruma bildirdiğinde damga süresini geçirdiğini belgelemiş olduğundan müşterisini cezalık duruma düşürmektedir.

Cezanın Ağırlığı (terazi 250 TL, Ceza 1533 TL ölçü aletinin fiyatının 6 katı) esnafı başka arayışlara itmektedir. Ya damgasını yaptırmadan kavga ederek ölçü aletini tamirciden damgalatmadan alıp gitmekte, ya da çok zor durumda kalan ceza ödemektense yeni bir ölçü aleti almayı tercih etmekte. Ölçü aletleri yurt dışında imal edildiğinden milli servet yurt dışına gönderilmektedir. Bir çözüm üretilmeden denetimlerin arttırılması beraberinde başka bir sıkıntı doğuracaktır. Ülkemiz, doğru çalışan ama periyodik muayenesi geçtiği için ticari alanda kullanılamayan atıl durumda kalan ölçü aletleriyle dolup taşmış olacaktır.

Barkod milat uygulaması sayesinde hem ölçü aletleri kontrol edilmiş olarak ticari alanda kullanılmış olacak, hem de doğru çalışan tüm ölçü aletleri sistemde kalarak sisteme işlenmiş olacak, ayrıca ticari alanda kullanılmaması gereken "Alım Satımda Kullanılamaz" ibareli ölçü aletleri barkodlanmayarak ticari alandan temizlenmiş olacaktır.

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Metreloji ve standardizasyon Genel Müdürlüğünün kapsamına giren ölçü tartı aletlerinin izlenebilirliğinin sağlanması piyasada tüketicilerin haklarının korunması açısından oldukça önemlidir. Hepimizin tüketici olduğu bu ortamda tüketici bilincinin gelişmesi adına, kanun ve yönetmeliklerin bu yönde "geliştirilerek" değiştirilmesi ve takibinin yapılarak gerekli görüldüğünde tekrar tekrar talepte bulunulması, çözüm önerilerinin üretilmesi uygulamada projelerin geliştirilmesi gereklidir. Tüketilen ürünlerin ölçümünde kullanılan ölçü aletlerinin doğru çalışır vaziyette olması; ülkemiz, insanımız ve inancımız açısından önemlidir.

***Avrupa birliği uyum yasaları çerçevesinde yapılan birçok yönetmelik oldu. Bu sayede birçok sistemin oturması sağlanmış ve önemli gelişmeler olmuştur. Bu çalışmaların da "bir tık" ötesine geçip Avrupa‘da olmayan ve onlara da öğreteceğimiz bir şeylerin olduğunu gösterebiliriz.

Gerek ölçü aletlerinin izlenebilirliğini sağlayacağımız Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızda,

Gerek kurumlar arası işbirliği ile belediyelerimizde "Ölçü aletleri muayene istasyonları"nın kurulması gibi. Eminim bu konu BBŞB Başkanı Recep ALTEPE'nin dikkatini çekecek ve Bursa’mız bu konuda bir ilk olacaktır.