Tevriye örtmek, meramı gizlemek demektir. Zamane gençleri, her ne kadar lisede edebiyat tahsil etmiş olsalar da, pek bilmezler ama aynı zamanda edebi bir sanattır. Aynı seste olan bir kelimenin bir dizede, beyitte, dörtlükte iki gerçek anlama gelecek biçimde kullanılmasına ve bir sözcüğün yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmeye tevriye sanatı denir.

Bu sanata güzel bir örnek teşkil etmesi bâbından, 17inci yüzyıl şairlerinden Nef-i’nin şu dörtlüğü gösterilebilir;

“Tahir Efendi bana kelp demiş

İltifatı bu sözde zahirdir

Malikî benim mezhebim zira

İtikadımca kelp tahirdir”

Bilinir bir örnek olsa da biz yine günümüz cahillerini düşünerek açıklayalım;

“Tahir Efendi bana köpek demiş

İltifatı bu sözlerde görülür

Çünkü ben Malikî mezhebindenim

İnancıma göre köpek temizdir”

Açıklayalım;

Burada tahir hem isim olarak hem de “temiz” anlamıyla kullanılıyor. Yani şair bir taraftan “köpek temizdir” derken gizli anlamında ise “Esas köpek Tahir denilen zattır.” diyor.

Günümüz Türkçesinde “İt” kelimesi köpek anlamına gelir. Hakareti hamız bir kelimedir. Bu lafı kime ederseniz edin pek nahoştur. Kaldı ki bunu devletin valisine söyleyeceksiniz…

Biz kendisine bu göndermeyi yapabiliriz. Ne var ki, valiler şair değil bürokrattır. O yüzden onların çıkıp da Nef-î gibi bir cevap vermesi beklenmez. Onların cevabı bu işi yargıya taşımak olur. Devlet otoritesi açısından bu hakaretin üzerine gidilmesi ve hakareti eden kişinin derhal dava edilmesi gerekir. Zannederim bu lafı eden biri hakkında da dava açılacaktır. Bu hakareti ayan beyan olan kişi, her kim olursa olsun, gerekli cezaya çarptırılır umarız.

Lafı eden kişinin akıbeti için ise yine Nef-î’den bir beyit verelim. Bu defa ben Lisan-ı Osmani olarak vereceğim. Günümüz Türkçesine çevirmeyeceğim. Meraklısı araştırıp bulur;

“Oklar sihâm-ı kavs-i kazadan nişân verir

Peykân-ı tir ise ecel-i nâgehân olur”

************

Irkçılık aldı başını gidiyor. Avrupa memleketlerinde yeraltındaki ırkçı gruplar yavaş yavaş iblis yüzlerini göstermeye başladı. Bu konuyu da yazacağım ama memleketimizde de maalesef bu gibiler var. Üstelik bunlar kendilerini sözde “İnsan sevgisiyle dolu, demokrat” kişiler olarak pazarlama gayretinde olanlar.

Güney sahillerindeki üstsüz güneşlenen turistler karşısında gıkı bile çıkmayanlar, Suriyeli göçmenlerin denize girmesine takmış durumda.

Avrupa’daki ırkçılık meselesini bizdekiyle paralel olarak yazacağım. İnşallah sonraki yazımda…