Madenler Kapatılsın!

Soma maden ocağında yaşanan facia, Türkiye’deki maden ocaklarının durumunu bir kez daha gözler önüne serdi. Özellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın iş sağlığı ve güvenliği konusundaki çalışmaları sorgulanıyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 20 yıl önce hazırladığı 176 numaralı ‘Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi’ni imzalamayan Türkiye’de, bu sözleşme imzalanıncaya kadar Soma benzeri risk taşıyan madenler derhal kapatılmalıdır.

 

 

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2013 yılına ait verilerine göre, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe iş kazası geçirenlerin oranı yüzde 10,4. Bu sonuçlar, 2007 yılı sonuçları ile karşılaştırıldığında iş kazası geçirenlerin payı madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe 0,1 puan arttığı görülüyor. Yine sektörel olarak incelendiğinde, son 12 ay içinde işe bağlı sağlık sorununa maruz kalanların oranının en yüksek olduğu sektör yüzde 5,5 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörü oldu. Dünyanın değişik ülkelerinde yaşanan maden kazaları, son yıllarda ülkemizde de yaşandı yaşanmaya da devam ediyor. Özellikle Zonguldak, Bursa Mustafa Kemalpaşa, Balıkesir Dursunbeyli ve Kozlu gibi maden kazaları çok sayıda ölümlere yol açtı. Son olarak Soma maden de tarihin en büyük ölümlü kazaları arasına giren olay sonrasında ihmaller konuşulmaya başlandı. Devletin ve işverenlerin bu konuda yeterli önlemleri alamadığına inanların sayısı ise bir hayli fazla. Kimisi iş sağlı ve güvenliği konusundaki eksikliklerden, kimisi de birçok noktada Avrupa standartlarının yakalanamayışından şikayetçi. Örneğin, Türkiye’nin hala Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 176 numaralı “Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi”ni imzalamamasına büyük tepki var. 1995 tarihli sözleşmeyi 26 ülke imzaladı. 4 Haziran 2014′te Fas’ta, 19 Temmuz 2014′te de Rusya’da yürürlüğe girecek olan sözleşmeyi ise Türkiye imzalamıyor. 17 Mayıs 2010’da 30 maden işçisinin öldüğü Zonguldak’taki patlamanın ardından Türkiye ILO 176’yı yeniden gündemine almış ancak imzalamamıştı. Sözleşmeyi imzalayan ülkeler şunlar: Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Botsvana, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Almanya, İrlanda, Lübnan, Lüksemburg, Norveç, Peru, Filipinler, Polonya, Portekiz, Slovakya, Güney Afrika, İspanya, İsveç, Ukrayna, ABD, Zambiya, Zimbabve.

 

ILO 176 SÖZLEŞMESİNDE NELER VAR?

* Sözleşmeyle işverenler kazaları önlemek için her türlü önlemi alma, işçileri bilgilendirme ve eğitme yükümlülüğü altında.

* İşverenler riski kaynağında bertaraf etmek, güvenli çalışma sistemleri tasarlamak, kaza riskleriyle ilgili işçileri bilgilendirmek ve kaza olduğunda gerekli tıbbi yardıma ulaşmalarını sağlamak zorunda.

* İşverenler sözleşmeyle kaza sonrasındaki sağlık ve kurtarma etkinliklerinin kalitesinden de sorumlu hala getiriliyor.

* Sözleşme, hükümetlereyse teknik kılavuzların hazırlanması, denetimlerin düzenlenmesi, denetimlere ilişkin gerekli yasal düzenlemelerin sağlaması ve kazaların etkili soruşturulması gibi yükümlülükler getiriyor.

* İşçilerin ve temsilcilerininse kazaları, riskli durumları bildirmek, güvenlik ve sağlıklarına ilişkin koşullara dair bilgi edinmek, güvenlik ve sağlık önlemlerinin karar süreçlerine katılmak gibi hakları ve yükümlülükleri var.

AVRUPALI UZMANLAR: “GÜVENLİK AÇIĞI TÜRK MADENCİLİĞİ İÇİN TİPİK”

Soma’daki kazayı değerlendiren Alman Madencilik Kimya ve Enerji Sendikası’ndan Dr. Ralf Bartels, Türkiye’deki madenlerde güvenlik önlemlerinin dünyadaki standartların gerisinde olduğunu söyledi. Alman Maden Kimya ve Enerji İş Sendikası Başkanı Michael Vassiliadis ise Soma’daki kazaya ilişkin açıklamasında, Türkiye’deki güvenlik açığını eleştirdi ve iş ve sağlık güvenliği konularında asgari standartların dahi yerine getirilmediğine işaret etti. Türkiye’yi yasa boğan bu acı olaydan sonra artık insanlar, Soma benzeri en küçük risk taşıyan tüm madenlerin derhal kapatılmasının dahil gündeme alınmasını bekliyor. Özellikle Çalışma Bakanlığı’nın iş güvenliği konusunda sınıfta kaldığı kanaatinde olan uzmanlar, iş güvenliği konusunda yurtdışından davet edilecek ehil kurumların denetim raporu vermesine işaret ediyor.

'Önceden yardım edebilirdik'

Alman Hammadde ve Madencilik Kooperatifi Genel Müdürü Martin Wedig, Soma'daki kazayı duyduğunda her kazada olduğu gibi şaşırdığını, ama diğer yandan Türkiye'de madenlerdeki güvenlik standartlarının kötü olduğunun bilindiğini de vurguluyor. Wedig medyadaki haberlere baktığında, Türkiye'de madenlerde güvenliğin artırılması yönünde son yıllarda pek az çalışma yapıldığının görüldüğünü söylüyor. Peki kömür madenlerini yüksek teknolojiyle donatan Almanya, özellikle de Alman Hammadde ve Madencilik Kooperatifi, Soma felakatinin engellenmesine katkı sağlayabilir miydi? Wedig bu soruya şu yanıtı veriyor: "Önceden yardım edebilirdik. Örneğin bir Alman-Türk enerji forumu var. Bu forumda madencilik bölümü de mevcut ve biz orada sürekli Türkiye'de bir madencilik eğitim merkezi kurulmasını ve bunun Almanya'nın yardımıyla donatılmasını talep ettik. Sadece öğretici malzemeler değil, bizim üyelerimizin hazırlayabileceği bilirkişi raporlarının da dahil olacağı bir merkez."

 

 

Türkiye'de şimdiye kadar yaşanan bazı maden ocağı kazaları şöyle:

7 Mart 1983: Armutçuk'ta grizu patlaması (103 ölü)

10 Nisan 1983: Kozlu'da grizu patlaması (10 ölü)

31 Ocak 1987: Kozlu'da göçük (8 ölü)

31 Ocak 1990: Bartın'ın Amasra ilçesinde grizu patlaması (5 ölü)

7 Şubat 1990: Amasya Yeni Çeltik'te grizu patlaması (68 ölü)

3 Mart 1992: Kozlu'da grizu patlaması (263 ölü)

26 Mart 1995: Yozgat'ın Sorgun ilçesinde grizu patlaması (37 ölü)

22 Kasım 2003: Karaman'ın Ermenek ilçesinde grizu patlaması (10 ölü)

8 Eylül 2004: Kastamonu'nun Küre ilçesinde yangın (19 ölü)

2 Haziran 2006: Balıkesir'in Dursunbey ilçesinde grizu patlaması (17 ölü)

10 Aralık 2009: Mustafakemalpaşa ilçesinde grizu patlaması (19 ölü)

17 Mayıs 2010: Zonguldak'ta grizu patlaması (30 ölü)

8 Ocak 2013: Kozlu'da grizu patlaması (8 ölü)