Balinalar tahmin edilenin iki katı uzun yaşayabiliyor

  Balinalar, uzun yaşamlarıyla bilinen ve dünyadaki en büyük deniz memelilerinden biri olarak dikkat çekiyor. Ancak, daha önce yapılan bilimsel tahminler, balinaların yaşam sürelerini ortalama 60 ila 80 yıl arasında belirlemişti. 2023 yılı itibarıyla yapılan yeni bir araştırma, balinaların yaşlanma süreçlerinin çok daha karmaşık olduğunu ve bazı türlerin bu tahminlerin çok ötesine geçerek 150 yıl ve hatta daha fazla yaşayabildiğini gösterdi.

Yapılan araştırmalara göre, özellikle Kuzey Pasifik’teki bazı balina türleri, tahmin edilen yaşam süresinin iki katına kadar yaşayabiliyor. Bu türler arasında, grönland balinası (Balaena mysticetus) ve güney okyanuslarında yaşayan bazı baleen balinaları (örneğin, mavi balina) yer alıyor.

   Bu yeni bulgular, balinaların yaşını tespit etmek için geliştirilen daha hassas yöntemlerin kullanılmaya başlanmasından elde edildi. Geleneksel yaş tespiti, balina dişlerinin kesitlerinden yapılan analizlere dayanıyordu. Ancak, bilim insanları şimdi daha yenilikçi teknikler kullanarak daha doğru sonuçlara ulaşıyor.

Yeni yöntemlerden biri, balina göz merdanelerinin kimyasal izlerini incelemek. Bu kimyasal izler, hayvanın yaşam süresi boyunca maruz kaldığı çevresel faktörleri kaydederek bilim insanlarının balinaların yaşını daha hassas bir şekilde hesaplamasına olanak tanıyor. Ayrıca, bazı balina türlerinin vücutlarında yıllık büyüme halkaları gibi izler bırakması, bu hayvanların yaşlarını belirlemekte yardımcı oluyor.

Grönland balinası, bilim insanları için özellikle ilginç bir örnek oluşturuyor. 2020'de yapılan bir araştırma, 211 yaşında olduğu tahmin edilen bir balinanın gözlemiyle, bu türün yaşam süresinin uzunluğuna dair net bir kanıt sundu.

   Balinaların bu kadar uzun süre yaşamalarının ardında yatan sebepler henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da, bilim insanları birkaç teori üzerinde yoğunlaşıyor. Bu teorilerden ilki, balinaların yaşlanma süreçlerinin diğer memelilere göre daha yavaş ilerlemesidir. Ayrıca, balinaların vücut büyüklüğü, yavaş metabolizmaları ve daha düşük kalori ihtiyacı, uzun yaşamlarını destekleyen faktörler arasında yer alıyor.

Bir başka teori ise, balinaların sosyal yapıları ve genetik yapılarının uzun yaşamlarına katkıda bulunabileceği yönünde. Balinalar, genellikle sürüler halinde yaşayan sosyal hayvanlar olduklarından, bu topluluklar içinde deneyimlerini paylaşıyor ve genç bireylerin hayatta kalma oranlarını artırabiliyor.

Balinaların uzun yaşam süresi, aynı zamanda okyanus ekosistemlerinin korunması açısından da büyük önem taşıyor. Uzun yaşam süreleri, balinaların çevresel değişikliklere, kirliliğe ve iklim değişikliklerine karşı daha hassas hale gelmelerine neden olabiliyor. Ayrıca, balina nüfuslarındaki düşüşler, okyanus ekosistemlerinin dengesini bozabilir.

Uzmanlar, balinaların uzun ömürlerinin ekosistemler için ne kadar önemli olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte, deniz koruma alanlarının genişletilmesi, balina avcılığının önlenmesi ve okyanus kirliliğinin azaltılması gibi adımlar, bu devasa memelilerin korunmasında önemli bir rol oynayacaktır.

(Ramazan Gültaş)