Beynin kendi mikrobiyomu var

    2019 yılında Amerikan Nörobilim Derneği tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada, beynin steril olmadığı, aksine çeşitli mikroorganizmalar içerdiği saptandı. Mikroskobik analizler sonucunda, özellikle sağlıklı insan beyinlerinde belirli bakterilerin var olduğu keşfedildi. Bu bakterilerin büyük bir kısmının bağırsak mikrobiyomu ile benzerlik gösterdiği ve beyinle bağırsağın sıkı bir etkileşim içinde olduğu tespit edildi. Bu bulgu, "beyin-bağırsak ekseni" olarak bilinen bağlantıyı daha da güçlendirdi.
Johns Hopkins Üniversitesi'nde yapılan bir başka çalışmada, sağlıklı bireylerin beyin dokusunda bulunan mikroorganizmaların sayısının, nörolojik hastalıklara sahip bireylerde farklılık gösterdiği bulundu. Örneğin, Alzheimer hastalarında beyindeki mikrobiyal çeşitliliğin azaldığı ve bazı zararlı bakterilerin daha fazla olduğu gözlemlendi. Bu durum, beynin mikrobiyomunun nörodejeneratif hastalıklarla ilişkili olabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor.
Beyindeki bu mikroorganizmalar, sinir hücreleriyle etkileşime girerek sinir sistemini doğrudan etkileyebilir. Bu mikropların, beyin fonksiyonlarını düzenlemede önemli rol oynayan nörotransmitterlerin üretimine katkıda bulunabileceği düşünülüyor. Örneğin, bağırsak mikrobiyomunun serotonin ve dopamin gibi mutluluk hormonlarının üretimini etkilediği zaten biliniyordu. Benzer bir durumun beynin mikrobiyomu için de geçerli olduğu düşünülüyor.
Ayrıca, beynin bağışıklık sisteminin bu mikroorganizmalarla nasıl bir etkileşim içinde olduğu da büyük önem taşıyor. Kaliforniya Üniversitesi tarafından yapılan bir başka çalışmada, beynin mikrobiyomunun beyin inflamasyonunu düzenleyebileceği ve bazı nörolojik hastalıkların gelişiminde bu mikropların rol oynayabileceği öne sürüldü.
Beynin mikrobiyomunun keşfi, nörolojik hastalıkların nedenleri ve tedavi yöntemleri üzerinde yeni bir perspektif sunuyor. Özellikle Alzheimer, Parkinson ve otizm gibi hastalıkların gelişiminde mikrobiyom dengesizliklerinin etkili olabileceği düşünülüyor.
   Alzheimer hastalarının beyinlerinde yapılan incelemeler, sağlıklı bireylere göre daha az mikrobiyal çeşitlilik olduğunu gösteriyor. Beyindeki zararlı bakterilerin artışı, hastalığın ilerlemesiyle ilişkilendiriliyor. Bu bulgu, Alzheimer tedavisinde mikrobiyomun düzenlenmesine yönelik yeni yaklaşımlar geliştirilmesinin önünü açabilir.
   Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin beyinlerinde bazı spesifik mikroorganizmaların bulunduğu saptandı. Bu durum, otizm gelişiminde mikrobiyomun etkisinin olabileceğini gösteriyor. Harvard Üniversitesi'nin 2021 yılında yaptığı bir çalışma, otizmli bireylerde bağırsak mikrobiyomunun beyindeki mikroorganizmalarla doğrudan ilişkili olabileceğini ortaya koydu.
   Parkinson hastalarında beyin dokusunda tespit edilen bazı bakteriler, hastalığın motor semptomlarıyla doğrudan ilişkilendirildi. Stanford Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada, bu bakterilerin, beyindeki sinir hücrelerinin ölmesine neden olan toksik bileşikler ürettiği bulundu.
Mikrobiyomun hem bağırsaklarda hem de beyinde sağlıklı bir şekilde korunması, nörolojik hastalıklara karşı koruyucu bir etki sağlayabilir.
Beynin mikrobiyomuna yönelik bu yeni keşif, bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.

(Sercan Uslubaş)