Gece dış mekan ışıklarına maruz kalmak Alzheimer riskini artırabilir

ABD’de yapılan ve JAMA Neurology dergisinde yayımlanan bir araştırma, gece boyunca dış mekan ışıklarına maruz kalmanın, uyku düzenlerini bozarak Alzheimer hastalığı gelişme riskini artırabileceğini öne sürüyor. Çalışmada, 60 yaş üstü bireylerin beyin sağlığı incelenmiş ve gece yapay ışığa fazla maruz kalan kişilerin daha yüksek seviyelerde beta-amiloid birikimine sahip olduğu bulunmuştur. Beta-amiloid, Alzheimer hastalığının en büyük biyolojik göstergelerinden biri olarak biliniyor.

Yapay ışıkların beyin üzerindeki etkileri, özellikle melatonin hormonunu baskılaması ile ilgilidir. Melatonin, uyku düzenini sağlayan ve beyin sağlığı için kritik öneme sahip bir hormondur. Gece boyunca dış mekan ışıkları gibi parlak yapay ışık kaynaklarına maruz kalmak, melatonin üretimini baskılayarak derin uykuya geçişi zorlaştırabilir. Derin uyku, beynin kendini onarma ve toksinleri temizleme süreci için oldukça önemlidir.

Harvard Tıp Fakültesi tarafından yapılan başka bir araştırmada da, uzun süreli uyku bozukluklarının nörodejeneratif hastalıkların gelişimine katkıda bulunduğu ve Alzheimer ile ilişkili olduğu belirtiliyor. Araştırmaya katılan bireylerde, gece ışığa maruz kalma ve uyku sorunları olanların, Alzheimer gelişme riskinin %30 daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Modern şehirleşme, artan dış mekan aydınlatmalarıyla birlikte yapay ışık kirliliğini de beraberinde getiriyor. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan bireyler, gece boyunca yoğun ışık maruziyetine maruz kalabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu konuya dikkat çekerek, ışık kirliliğinin uyku bozukluklarına ve dolayısıyla kronik hastalık riskine yol açabileceğini belirtiyor.

Işık kirliliği, sadece uyku düzenini bozmakla kalmıyor, aynı zamanda stres seviyelerini de artırabiliyor. Gece boyunca yeterince dinlenemeyen vücut, daha yüksek stres hormonları üretmekte ve bu da uzun vadede bağışıklık sistemini zayıflatarak nörolojik hastalıklara zemin hazırlayabilmektedir.

Uzmanlar, bu tür riskleri en aza indirmek için bazı önlemler öneriyor:

-Karartma Perdeleri Kullanmak: Gece boyunca dış mekan ışıklarının odaya girmesini engellemek için karartma perdeleri kullanılabilir.

-Düşük Işık Kaynakları Tercih Edin: Mümkünse, gece boyunca odalarda düşük ışık kaynakları kullanılmalı ve gereksiz aydınlatmalardan kaçınılmalıdır.

-Mavi Işık Filtresi Kullanın: Ekranlardan yayılan mavi ışığın melatonin üretimini baskıladığı biliniyor. Bu nedenle, telefon ve bilgisayar ekranlarında mavi ışık filtreleri kullanılabilir.

-Uyku Düzenine Dikkat Edin: Düzenli uyku alışkanlıkları oluşturmak, beyin sağlığını koruma açısından oldukça önemlidir. Her gün aynı saatte yatmak ve uyanmak, sirkadiyen ritmin korunmasına yardımcı olabilir.

Gece dış mekan ışıklarına maruz kalmanın Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar üzerindeki etkisi, modern yaşamın bir yan etkisi olarak karşımıza çıkıyor. Yapay ışıkların artışı, özellikle şehirleşmenin yoğun olduğu bölgelerde yaşayan bireyler için büyük bir tehdit oluşturuyor. Uzmanlar, bu riskleri en aza indirmek için gece karanlık ortamlarda uyumayı, ışık maruziyetini en aza indirmeyi ve düzenli uyku alışkanlıkları edinmeyi tavsiye ediyor.

(Fatma Hatun Altıkardeş)