Serbest Ticaret Anlaşmalarında yeni yatırımlar mevcut 

Türkiye, 1990'lardan bu yana STA’lar aracılığıyla ticari ilişkilerini çeşitlendirmeye çalışıyor. Türkiye’nin imzaladığı STA'lar, özellikle sanayi ve tarım ürünlerinde gümrük vergilerinin kaldırılmasını hedeflerken, aynı zamanda ticaretin önündeki diğer engelleri de ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Türkiye’nin şu anda 22 ülke ve bölgeyle aktif STA’sı bulunuyor ve son dönemde Güney Kore, Malezya ve Singapur gibi Asya-Pasifik ülkeleriyle yapılan anlaşmalar dikkat çekiyor. Bu anlaşmalar, Türkiye'yi bu ülkelerle ticaret yapmak isteyen uluslararası yatırımcılar için cazip bir merkez haline getiriyor.

Son verilere göre, STA’lar kapsamında Türkiye'ye yapılan doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), 2023'te oranında bir artış gösterdi. Özellikle sanayi ve teknoloji sektörlerinde yapılan yatırımlar dikkat çekiyor. Örneğin, Güney Kore ile yapılan STA sonrasında Güney Koreli teknoloji devlerinin Türkiye’de yatırım yapma oranı belirgin bir şekilde yükseldi. Türkiye'deki yatırım ikliminin STA'lar sayesinde iyileşmesi, özellikle Orta Doğu ve Afrika pazarlarına açılmak isteyen Asya-Pasifik merkezli şirketler için Türkiye'yi bir üretim üssü haline getirdi.

Bunun yanı sıra, Avrupa Birliği ile yürütülen Gümrük Birliği’nin güncellenmesi çalışmaları da Türkiye’ye yapılacak yatırımları artırma potansiyeline sahip. AB ile olan ekonomik entegrasyonun derinleşmesi, Türkiye’nin Avrupa'daki ticaret ve yatırım ilişkilerini daha da kuvvetlendirebilir.

Türkiye, mevcut STA'ları genişletmenin yanı sıra, yeni ülkelerle de anlaşmalar yapma arayışında. Özellikle Afrika ve Latin Amerika ülkeleriyle STA müzakereleri devam ediyor. Bu bölgelerle yapılacak anlaşmalar, Türkiye’nin bu pazarlarda daha güçlü bir ekonomik aktör olmasını sağlayabilir. Afrika kıtasında Güney Afrika ve Nijerya gibi ekonomilerle STA’lar üzerinde yapılan görüşmeler, Türkiye’ye bu pazarlarda önemli avantajlar kazandırabilir.

Bir başka dikkat çekici gelişme, Türkiye’nin dijital hizmetler alanında da STA'ları genişletme çabasıdır. Dijitalleşen dünyada, e-ticaret ve dijital hizmetlerin ticaret anlaşmalarında yer bulması, Türk girişimciler için yeni kapılar açabilir. Örneğin, Singapur ile yapılan anlaşmada dijital hizmetlerin kapsamının genişletilmesi, bu alanda faaliyet gösteren Türk şirketlerine büyük avantajlar sağladı.

   Yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’nin STA yaptığı ülkelerden gelen doğrudan yatırımlar, STA olmayan ülkelere kıyasla %30 oranında daha hızlı büyüme gösteriyor. Bu yatırımların büyük bir kısmı, Türkiye'nin stratejik konumunu kullanarak Avrupa, Orta Doğu ve Afrika pazarlarına açılmayı hedefleyen şirketlerden geliyor. Ayrıca, STA’lar sayesinde Türkiye’nin ihracatında da ciddi bir artış kaydedildi; 2023 yılında STA kapsamındaki ülkelere yapılan ihracat oranında arttı.

Türkiye’nin STA’lar aracılığıyla elde ettiği başarılar, küresel ticaretteki payını artırırken, bazı zorluklar da beraberinde geliyor. Özellikle sanayi ürünleri üzerinde yoğunlaşan bu anlaşmaların, tarım ürünlerini yeterince kapsamaması, tarım sektöründe istenilen ticaret hacmine ulaşılamamasına neden oluyor. Bunun yanı sıra, ülkeler arası ticaret dengesizlikleri de STA'ların ekonomik etkilerini zaman zaman sınırlayabiliyor.

Ancak bu zorluklara rağmen, STA’lar Türkiye’ye yeni yatırımlar çekmek için önemli bir araç olmaya devam ediyor. Özellikle teknolojik yatırımların artması, Türkiye'nin küresel değer zincirindeki yerini güçlendirmesine katkı sağlıyor.

(Sercan Uslubaş)