Sosyal medyanın zararlarına karşı dijital okuryazarlık önem kazanıyor

   Sosyal medya, insanların günlük yaşamlarının vazgeçilmez bir parçası haline gelirken, bu platformların getirdiği bazı olumsuzluklar giderek daha görünür hale gelmiştir. Özellikle gençler ve ergenler arasında yaygın olarak görülen sosyal medya bağımlılığı, psikolojik sağlık üzerinde önemli olumsuz etkiler yaratmaktadır. Yapılan araştırmalar, aşırı sosyal medya kullanımının depresyon, anksiyete ve yalnızlık gibi psikolojik sorunlarla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Kullanıcılar, sanal dünyada geçirdikleri fazla zaman nedeniyle gerçek dünya ile bağlarını zayıflatabilirler.

Sosyal medya üzerinden yayılan dezenformasyon da önemli bir sorundur. Yanlış bilgi ve haberlerin hızla yayılması, toplumsal huzursuzluklara ve yanlış kararlar alınmasına neden olabilir. Özellikle son yıllarda, sosyal medyada yayılan asılsız haberler, yanıltıcı içerikler ve manipülatif paylaşımlar, toplumsal güveni sarsmakta ve bireylerin doğru bilgiye erişimini zorlaştırmaktadır. Bu, özellikle sağlık, seçimler ve diğer toplumsal olaylar söz konusu olduğunda tehlikeli boyutlar alabilir.

Bir diğer önemli zarar ise mahremiyetin ihlalidir. Sosyal medya kullanıcıları, kişisel bilgilerini platformlara yüklerken çoğu zaman bu bilgilerin nasıl kullanıldığının farkında değillerdir. Facebook, Instagram, Twitter gibi sosyal medya platformları, kullanıcı verilerini toplar ve bu veriler reklam ve analiz amacıyla kullanılabilir. Bu durum, kullanıcıların kişisel verilerinin güvenliği konusunda endişeleri artırmakta ve dijital mahremiyetin ihlali riski doğurmaktadır.

   Dijital okuryazarlık, bireylerin dijital araçları etkili, güvenli ve sorumlu bir şekilde kullanabilme becerisidir. Sosyal medya platformlarının zararları ile başa çıkabilmek ve dijital dünyada sağlıklı bir yaşam sürmek için dijital okuryazarlık en önemli savunma mekanizmalarından biri haline gelmiştir. Dijital okuryazarlık, sadece teknoloji kullanımıyla ilgili bilgi sahibi olmakla kalmaz, aynı zamanda çevrimiçi güvenlik, mahremiyet hakları ve doğru bilgiye ulaşma gibi becerileri de kapsar.

1. Sosyal Medya Güvenliği ve Mahremiyet:

Dijital okuryazarlık eğitimi, bireylere çevrimiçi ortamlarda güvenliklerini nasıl sağlayacakları konusunda bilgi verir. Kullanıcılar, sosyal medya hesaplarının güvenliğini artırmak için güçlü şifreler oluşturmak, kimlik avı (phishing) saldırılarından nasıl korunacaklarını öğrenmek ve kişisel verilerini koruma yollarını keşfetmek gibi önemli beceriler kazanırlar. Ayrıca, platformların gizlilik ayarlarını etkin bir şekilde kullanarak, paylaşılan bilgilerin kontrolünü elde edebilirler.

2. Dezenformasyona Karşı Farkındalık:

Dijital okuryazarlık, doğru bilgiye ulaşabilme yeteneğini geliştirmeyi de kapsar. Kullanıcılar, internet üzerindeki haberleri ve bilgileri doğrulamak için çeşitli kaynaklardan yararlanmayı öğrenirler. Sosyal medya üzerindeki yanıltıcı paylaşımlar ve yanlış bilgilerle başa çıkmak için çeşitli fakt-checking teknikleri ve araçlarını kullanabilirler. Bu sayede, dezenformasyonun etkisi azaltılabilir ve bireyler sağlıklı bilgiye ulaşabilirler.

3. Psikolojik Sağlık ve Sosyal Medya Kullanımı:

Dijital okuryazarlık, sosyal medyanın psikolojik sağlık üzerindeki etkileri konusunda da farkındalık yaratır. Kullanıcılar, sosyal medya kullanım sürelerini nasıl dengeleyeceklerini, sanal dünyada geçirilen zamanın gerçek yaşam üzerindeki etkilerini ve sosyal medya bağımlılığının zararlarını anlarlar. Bu eğitim, bireylerin sosyal medya ile sağlıklı bir ilişki kurmalarını teşvik eder ve çevrimiçi ortamlarda geçirilen süreyi bilinçli bir şekilde yönetmelerini sağlar.

   Dijital okuryazarlık, sadece bireyler için değil, toplumlar için de büyük önem taşımaktadır. Birçok ülkede dijital okuryazarlık eğitimleri, okullarda müfredatın bir parçası haline gelmeye başlamıştır. Türkiye’de de Milli Eğitim Bakanlığı, dijital okuryazarlık eğitimi için çeşitli projeler geliştirmekte ve bu alanda öğretmenlerin ve öğrencilerin bilinçlenmesine yönelik çalışmalar yapmaktadır. Bu tür eğitimler, çocukların ve gençlerin dijital dünyada karşılaşabilecekleri olumsuzluklarla başa çıkabilmeleri için gereklidir.

(Sema Yüksel Güngörmez)