Ticaretin merkezi Türk limanları

Türkiye’nin konumu, Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları arasında bir köprü görevi görmesi nedeniyle tarihi boyunca ticaret yollarının merkezinde olmuştur. Bugün ise bu stratejik konum, deniz taşımacılığına dayalı küresel ticaret ağlarının daha da genişlemesiyle Türkiye'yi önemli bir deniz ticareti merkezi haline getirdi.

Türk limanları, dünya deniz ticaretinin %90’ının deniz yolu üzerinden gerçekleştirildiği bir ortamda kritik rol oynamaktadır. Türkiye'nin, deniz yoluyla taşınan yük miktarı her yıl artarken, küresel ticaretin ihtiyaçlarına yanıt veren modern liman yatırımları da hız kazanmaktadır.

Dünya Bankası ve IHS Markit'in hazırladığı 2023 Küresel Liman Performans Endeksi'ne göre, Türkiye’nin bazı limanları dünya çapında önemli sıralamalara girmeyi başardı. Özellikle Mersin, Ambarlı ve Kocaeli gibi büyük limanlar, hem yük hacmi hem de lojistik altyapı açısından önemli performanslar sergileyerek Türkiye’nin Akdeniz’deki en büyük limanı olan Mersin Limanı, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya açılan kapı olarak biliniyor. Geniş konteyner kapasitesi ve modernize edilmiş altyapısıyla Mersin, Doğu Akdeniz bölgesinde ticaretin merkezi haline gelmiştir. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) verilerine göre, Mersin Limanı’nın yıllık yük kapasitesi yaklaşık 2.6 milyon TEU seviyesindedir.

İstanbul’a yakın konumda bulunan Ambarlı Limanı, Türkiye’nin en büyük konteyner limanı olarak öne çıkıyor. Türkiye’nin en yoğun ticaret merkezlerinden biri olan İstanbul’a yakınlığı, Ambarlı’yı önemli bir transit merkezi haline getirirken, küresel ticaret akışında da kritik bir rol oynuyor. 2023 yılında Ambarlı Limanı, toplamda 3.5 milyon TEU’luk konteyner yüklemesi ile Türkiye’deki en büyük konteyner limanı unvanını korudu.

Marmara Bölgesi’ndeki sanayi ve üretim merkezlerine yakınlığıyla bilinen Kocaeli Limanı, Türkiye’nin kuzeyinde en fazla yük taşımacılığı yapılan limanlardan biridir. Kocaeli, özellikle sanayi ürünleri ve kimyasal maddeler başta olmak üzere yüksek hacimli yük taşımacılığında kritik bir öneme sahiptir.

   Son yıllarda, Türk hükümeti ve özel sektör, liman altyapısını geliştirmek ve modernize etmek için büyük yatırımlar yapmaktadır. Limanlardaki altyapı ve teknoloji yatırımları, Türkiye’nin küresel deniz ticaretindeki payını artırma hedefi doğrultusunda önemli bir adım olarak öne çıkmaktadır.

Türk limanlarında son yıllarda teknolojiye yapılan yatırımlar dikkat çekiyor. Liman yönetim sistemleri, dijitalleşme ve otomasyon çözümleri sayesinde hem verimlilik artmakta hem de yükleme-boşaltma süreçleri hızlanmaktadır. Bu yatırımlar, limanların daha fazla gemiye hizmet verebilmesini ve küresel lojistik zincirlerine daha entegre hale gelmesini sağlıyor.

Türk limanlarına yapılan yatırımların önemli bir kısmı kapasite artırımına yöneliktir. Özellikle Mersin ve İzmir limanları, konteyner kapasitesini artırma amacıyla genişletme çalışmaları sürdürmektedir. Bu sayede, artan uluslararası ticaret hacmi karşısında Türk limanlarının rekabet gücü korunmuş olacaktır.

   Türk limanları, sadece Türkiye’nin ihracatını desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda küresel ticaret ağlarının da önemli bir parçası haline gelmiş durumda. Türkiye’nin Karadeniz limanları, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan gibi ülkelere yapılan ticarette stratejik bir öneme sahipken, Akdeniz ve Ege limanları ise Avrupa ve Kuzey Afrika pazarlarına hızlı erişim sağlıyor. Türk limanları ayrıca, Çin’in “Kuşak ve Yol” inisiyatifi kapsamında Orta Asya ve Avrupa arasındaki ticaretin geçiş noktalarından biri olarak değerlendiriliyor.

Türkiye’nin coğrafi konumu, transit taşımacılıkta büyük avantaj sağlamaktadır. Özellikle Orta Doğu ve Avrupa arasında yapılan ticarette Türk limanları önemli bir durak noktasıdır. Bu bağlamda, Türkiye’nin limanları uluslararası ticaretin kritik bir geçiş kapısı haline gelmiştir.

    Önümüzdeki yıllarda Türk limanlarının küresel ticarette daha da önemli roller üstlenmesi beklenmektedir. Türkiye’nin dış ticaret hacmi arttıkça ve global lojistik ağları genişledikçe, limanlara olan talep de artmaktadır. Özellikle Mersin, İzmir, Ambarlı ve Kocaeli limanlarının kapasitelerinin artırılması, Türkiye’nin deniz taşımacılığındaki stratejik gücünü daha da pekiştirecektir.

Türkiye’de lojistik merkezlerinin kurulması, limanların daha verimli kullanılmasını ve yüklerin daha hızlı dağıtılmasını sağlayacaktır. Özellikle liman bölgelerinde kurulacak lojistik merkezleri, yüklerin karayolu, demiryolu ve deniz yoluyla entegre bir şekilde taşınmasına olanak tanıyacaktır.

(Özkan Güngörmez)